Kontrowersyjna i niedostępna: fenomen Sahry Wagenknecht

Ostatecznie było to tylko kilka odprysków farby. Podczas jednego z ostatnich wystąpień w kampanii przed wyborami landowymi w Saksonii i Turyngii, Sahra Wagenknecht została zaatakowana w Erfurcie przez 50-letniego mężczyznę. Celując w mównicę rozpylił czerwoną farbę. Atak był jednak niegroźny, mężczyzna został obezwładniony przez ochroniarzy, a 55-letnia polityk, po krótkiej przerwie, mogła kontynuować swoje przemówienie.

Sahra Wagenknecht polaryzuje bardziej niż jakakolwiek inna osoba w niemieckiej polityce na szczeblu federalnym. Kim jest ta kobieta, która ma szansę osiągnąć dwucyfrowy wynik w wyborach we wschodnioniemieckich landach?

Mały aparat z dużym wpływem

Sahra Wagenknecht jest dobrze znana w Niemczech. Kiedyś była twarzą partii Die Linke (partii Lewica). Odeszła z niej w 2023 roku i od stycznia 2024 przewodzi nowej partii, która wciąż jest w trakcie formowania. Jej nazwa to także program: „Sojusz Sahry Wagenknecht – Na Rzecz Rozsądku i Sprawiedliwości” (BSW). Zostawiła za sobą partię, w której politycznie dojrzewała, także jeśli chodzi o sondaże. W sondażach ogólnokrajowych partia Lewica znajduje się obecnie poniżej progu 5 procent – który musiałaby osiągnąć, aby wejść do Bundestagu. Wagenknecht przygotowuje się do zmiany niemieckiego krajobrazu partyjnego – przy pomocy partyjnego aparatu, który ma bardzo niewielu pracowników i członków.

BSW została szczególnie dobrze przyjęta we wschodnich Niemczech. W ostatnich sondażach przed wyborami landowymi partia uzyskała około 18 procent głosów w Turyngii i 12 procent w Saksonii. Daje jej to trzecie miejsce za CDU i AfD.

Partia jednej kobiety

– BSW wypełniła lukę między lewicową polityką socjalną a prawicową polityką społeczną – mówi politolog Jan Philipp Thomeczek w wywiadzie z DPA. Na przykład BSW opowiada się za wyższymi emeryturami w Niemczech i wyższą płacą minimalną, ale hamuje ochronę klimatu i przyjmowanie uchodźców.

Sahra Wagenknecht uważa, że długo celebrowana "kultura powitania" uchodźców w Niemczech, zainicjowana w 2015 roku przez ówczesną kanclerz Angelę Merkel (CDU), jest „wysoce problematyczna”. Podkreśla, że nie dlatego, że tym ludziom nie zapewnia się lepszego życia. Ale "dlatego, że w rezultacie nasz kraj jest po prostu przeciążony”. Według badaczki, taka mieszanka jest dla Niemiec nowością.

Do tego dochodzi populistyczne podejście. Retoryka Wagenknecht skierowana przeciwko „tym na górze” stylizuje ją na „rzeczniczkę zwykłych ludzi”. Nazywa partie rządzące niebezpiecznymi, głupimi, obłudnymi lub hipokrytami. Dzień po czerwcowych wyborach europejskich, w których jej BSW otrzymała już 6,2 proc. głosów, Wagenknecht powiedziała:  "Jesteśmy dla ludzi, którzy stracili wiarę w demokrację”. Jej partia to partia „dla zdesperowanych”, dodała.

Wspólny mianownik z AfD

Wagenknecht odrzuca koalicję z prawicowo-populistyczną AfD – ale nie współpracę. AfD i BSW są sobie nawet bardzo bliskie w jednej kwestii:w polityce wobec Rosji. BSW opowiada się przeciwko eksportowi broni do Ukrainy, a także przeciwko sankcjom. "Należy znaleźć dyplomatyczne rozwiązanie konfliktu" – takie poglądy są popularne we wschodnich Niemczech.

Nowopowstała partiawywołała skandal podczas niedawnej wizyty ukraińskiego prezydenta Wołodymyra Zełenskiego w Niemczech w czerwcu 2024 roku. Podczas jego przemówienia w Bundestagu, Wagenknecht i jej partyjni koledzy, wraz z dużą częścią AfD, demonstracyjnie nie pojawiali się w ławach poselskich, rzekomo „z solidarności ze wszystkimi Ukraińcami, którzy chcą natychmiastowego zawieszenia broni i wynegocjowanego rozwiązania konfliktu”, jak to ujął jeden z członków partii. Lider opozycyjnej chrześcijańsko-demokratycznej CDU Friedrich Merz skrytykował to później jako „dno w kulturze naszego parlamentu”.

Od Platformy Komunistycznej do BSW 

Młoda Sahra Wagenknecht była komunistką i pozostała nią przez długi czas po upadku NRD. Od 2007 r. pochodząca z Jeny w Turyngii polityczka przez wiele lat kształtowała wizerunek partii Lewica – głównie w sporach o właściwy kurs. W samej partii działała w kierownictwie tzw. Platformy Komunistycznej, wewnętrznym ugrupowaniu Lewicy zrzeszającym zwolenników komunizmu. Urząd Ochrony Konstytucji uznał to ugrupowanie za ekstremistyczne. 

Mężem Wagenknecht jest od 2014 roku były przewodniczący partii niemieckich socjaldemokratów (SPD) i kandydat SPD na kanclerza w wyborach w 1990 roku Oskar Lafontaine. Lafontaine opuścił SPD skonfliktowany z otoczeniem i dołączył do Lewicy, a około dwie dekady później poparł założenie BSW, partii swojej żony Sahry Wagenknecht.

„Królowa lodu” w drogich strojach

Zdaniem Jana Philippa Thomeczka, personalizacja nowej partii jest również bezprecedensowa. – Wszyscy znają Sahrę Wagenknecht, co jest niezwykłe – mówi naukowiec z Uniwersytetu Poczdamskiego. – Ona polaryzuje, ma wielu krytyków, ale także wielu fanów.

Wagenknecht jest częstym gościem niemieckich telewizyjnych talk-show. Zawsze pojawia się w drogich i eleganckich strojach, ale zawsze sprawia wrażenie chłodnej, zdystansowanej, niedostępnej i pozbawionej empatii. Niemiecki magazyn informacyjny „Der Spiegel” porównał ją w zeszłym roku do królowej z „Krainy lodu” Disneya.

Jednocześnie Wagenknecht lubi krytykować polityków i zwolenników swojej byłej partii, a także Socjaldemokratów i Zielonych jako „lewicowców stylu życia”. Według niej, są oni coraz mniej zainteresowani kwestiami społecznymi, a coraz bardziej –  kwestiami stylu życia, konsumpcji i zachowań moralnych.

Krytycy zarzucają Sahrze Wagenknecht i jej BSW, że nie zawsze są do końca prawdomówni. Wiele twierdzeń opiera się na zniekształconych faktach lub skróconych cytatach, które po prostu pomijają kluczowe szczegóły. W szczególności w sprawie wojen na Ukrainie i w Strefie Gazy polityk wielokrotnie wypowiadała kontrowersyjne stwierdzenia – które zostały już kilkakrotnie obalone przez weryfikację faktów.

Trampolina do wyborów parlamentarnych?

Nie umniejsza to jej popularności. W szczególności w Turyngii uważa się, że BSW ma po wyborach spore szanse na udział w rządzie landu. Dla samej Wagenknecht jest to tylko krok pośredni. Jej celem są bowiem wybory powszechne we wrześniu 2025 r., w których Sahra Wagenknecht również chce odegrać ważną rolę – być może nawet jako kandydatka swojej partii na kanclerza.

 

Ten artykuł został po raz pierwszy opublikowany na stronach Redakcji Niemieckiej DW 10 czerwca 2024 r. i został zaktualizowany 30 sierpnia 2024 r. w związku z wyborami landowymi w Turyngii i Saksonii. Tekst artykułu w oryginale tutaj.