Niemcy 2070: Więcej seniorów, więcej wymagających opieki
5 grudnia 2022
Kto chce wiedzieć, jak wyglądają Niemcy w liczbach, sięga po dane Federalnego Urzędu Statystycznego. Czy to gospodarka, transport, energia czy edukacja, urząd dysponuje regularnie aktualizowanymi ankietami i obliczeniami dotyczącymi niemal wszystkich dziedzin życia.
Obszar rozwoju demograficznego przez lata nie krył w sobie zbyt wielu niespodzianek. Wskaźnik urodzeń w Niemczech był niski, przewidywana długość życia rosła. Nic więc dziwnego, że społeczeństwo stawało się coraz starsze. Średni wiek wynosił w 2021 roku nieco mniej niż 45 lat, czyli był o dobre pięć lat wyższy niż w 1990 roku – roku zjednoczenia Niemiec.
Decydująca staje się imigracja
Jeśli chodzi o starzenie się, w najbliższych latach zmieni się niewiele. Ale wbrew wcześniejszym założeniom, według których liczba ludności w Niemczech miałaby już spadać, utrzymywała się ona jak dotąd na niezmienionym poziomie, a nawet rosła. W 2021 roku Niemcy miały ponad 83 miliony mieszkańców, obecnie ich liczba przekroczyła już 84 miliony.
Jest to efektem imigracji, zwłaszcza z lat 2015 i 2016, a także spowodowanej przez rosyjską napaść na Ukrainę. – Bez napływu imigrantów spadek liczby ludności byłby nieunikniony, ponieważ więcej osób zmarło niż się urodziło – wyjaśnia Karsten Lummer, kierownik wydziału „Ludność” w Federalnym Urzędzie Statystycznym.
Koronawirus i wojna w Ukrainie
Urząd właśnie przedstawił aktualne prognozy dotyczące rozwoju demograficznego w najbliższych latach. Ta statystyka jest jednak naznaczona dużą niepewnością, wielką jak nigdy dotąd. Pandemia pochłonęła wiele ofiar, śmiertelność była znacznie wyższa niż w poprzednich latach. Wojna w Ukrainie powoduje jednak, że wielu jej mieszkańców ucieka ze swojego kraju, a jednym ze tego skutków jest wzrost liczby ludności Niemiec w tym roku.
Ilu uchodźców wojennych jednak zostanie, a ilu wróci do domu? Jak wysoka będzie imigracja z innych krajów w najbliższych latach? Federalny Urząd Statystyczny obliczył kilka scenariuszy, z których wszystkie zakładają umiarkowany rozwój liczby urodzeń i przewidywanej długości życia. Na oba wskaźniki będzie mieć wpływ liczba imigrantów.
Niemcy potrzebują wielu imigrantów
Przy średnim napływie 290 tysięcy ludzi rocznie, liczba ludności Niemiec wzrosłaby do 85 milionów w 2031 roku, a następnie zmniejszyłaby się do 83 milionów w 2070 roku. Przy przeciętnej imigracji 180 tysięcy ludzi rocznie, liczba mieszkańców spadłaby do 75 milionów w 2070 roku. Gdyby rok w rok imigracja utrzymywała się na wysokim poziomie około 400 tysięcy ludzi, do 2017 roku liczba ludności wzrosłaby do 90 milionów.
Nawet gdyby imigracja pozostała wysoka, nie zmieniłaby się prognoza wzrostu liczby ludzi starych. Federalny Urząd Statystyczny wyliczył, że do połowy lat trzydziestych liczba emerytów, czyli ludzi w wieku 67 lat i starszych, wzrośnie o około cztery miliony do co najmniej 20 milionów. Ten wzrost byłby tym samym nieco wyższy niż obecna liczba mieszkańców Berlina.
Co piąty obywatel to senior
Szczególnie wymowną ilustracją tych zmian jest starzenie się ludzi urodzonych w latach 1955-1970, czyli pokolenia wyżu demograficznego. Ta wciąż najliczniejsza grupa wiekowa w najbliższych latach zakończy karierę zawodową i przejdzie na emeryturę. Ten rozwój potrwa do końca lat trzydziestych.
Wtedy zaś już co piąty obywatel w Niemczech będzie seniorem. Liczba ludzi w wieku co najmniej 80 lat pozostanie względnie stabilna do połowy lat trzydziestych i wyniesie od 5,8 do 6,7 miliona. Później liczba ludzi w bardzo zaawansowanym wieku wzrośnie bardzo mocno, a wraz z nią prawdopodobnie zapotrzebowanie na opiekę nad nimi.
– W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych będzie żyło w Niemczech od siedmiu do dziesięciu milionów bardzo starych ludzi – ocenia Karsten Lummer. – A my będziemy musieli sobie poradzić z tym procesem starzenia się i związanymi z nim wyzwaniami dla społeczeństwa – podkreśla.
Na Wschodzie jest już wielu seniorów
Federalny Urząd Statystyczny również przedstawił prognozy rozwoju demograficznego w poszczególnych regionach Niemiec. Generalnie można powiedzieć, że prawdopodobnie w zachodnich landach dojdzie do stagnacji, w landach wschodnich będzie nadal spadać, natomiast wzrośnie w miastach mających jednocześnie status landów, czyli w Berlinie, Hamburgu i Bremie.
Starzenie się rozkłada się nierównomiernie. Oczekuje się, że liczba ludzi w wieku co najmniej 67 lat wzrośnie szczególnie silnie w landach zachodnioniemieckich, a mianowicie o 28 do 35 procent do 2040 roku, a następnie ustabilizuje się. Landy wschodnie mają już dziś znacznie starsze społeczeństwo. Tutaj liczba ludzi mających 67 lat i więcej wzrośnie do końca lat trzydziestych tylko o dziesięć do 17 procent, a potem zacznie się obniżać do poziomu z 2021 roku.
Coraz mniej ludzi będzie pracować
Natomiast w Berlinie, Hamburgu i Bremie liczba seniorów będzie rosła niemal nieprzerwanie do 2070 roku i osiągnie prawdopodobnie poziom o 57 do 65 procent wyższy niż w 2021 roku. Podczas gdy największym wyzwaniem dla landów zachodnich i miast-landów będzie wzrost liczby seniorów, w landach wschodnich stanie się nim kurczący się potencjał ludzi zdolnych do pracy.
Dla całych Niemiec rysuje się już prognoza, według której w najbliższych latach zmniejszy się liczba ludzi w wieku produkcyjnym, czyli od 20 do 66 lat. Obecnie w Niemczech do tej grupy wiekowej należy 51,4 miliona osób. Nawet gdyby napływ imigrantów był wysoki, ta liczba zmniejszyłaby się według Federalnego Urzędu Statystycznego do połowy lat trzydziestych o 1,6 miliona ludzi. Przy niskiej imigracji ten spadek mógłby sięgnąć nawet 4,8 miliona ludzi.