Niemcy o JP II: "Przyjaciel Niemców". "Zawdzięczamy mu wiele"

Jan Paweł II "wniósł znaczący wkład w proces pojednania pomiędzy narodami polskim i niemieckim", zaznacza kard. Karl Lehmann, biskup Moguncji. Będąc przyjacielem Niemców nie tylko przypisywał wielkie znaczenie Kościołowi w Niemczech, lecz miał również wobec niego wielkie oczekiwania. Stosunek do polskiego papieża nie zawsze był wolny od nieporozumień. - Ale także w trudnych okresach istniała wciąż możliwość otwartej i pełnej zaufania rozmowy - wspomina kardynał w rozmowie z Deutsche Welle.

Helmut Kohl opowiada przy każdej okazji, ostatnio na łamach tabloida "Bild-Zeitung" (25.04), że kiedy 23 czerwca 1996 roku przechodził z Janem Pawłem II przez Bramę Brandenburską, w pewnej chwili papież chwycił go za rękę i powiedział: "Panie Kanclerzu, to jest niezwykle podniosła chwila w moim życiu. Ja stoję z Panem, Kanclerzem Niemiec, przy Bramie Brandenburskiej i ta Brama jest otwarta. Mur obalony. Berlin i Niemcy zjednoczone. A Polska jest wolna". Helmut Kohl zaznacza, że papież Jan Paweł II "przyczynił się do tych epokowych przemian" w Niemczech i Europie. "Zawdzięczamy mu wiele".

Podróże duszpasterskie JP II do RFN

Odwiedziny Jana Pawła II w 1980 roku w RFN, były pierwszą pielgrzymką papieża po niespełna 200 latach od triumfalnego pochodu Piusa VI przez Bawarię. Jan Paweł II powiedział wtedy: "Pragnę swą pielgrzymką do waszego kraju uczcić wielki naród niemiecki, którego historia w ścisły sposób związana jest z historią chrześcijaństwa i Kościoła, i która do głębi przesiąknięta jest tradycją chrześcijańską". Podróż apostolska w 1980 roku miała "wyłącznie duszpasterski i religijny charakter". Ale papież nie omieszkał na końcu podróży poruszyć tematu zjednoczenia Niemiec. Udzielił błogosławieństwa wszystkim obywatelom RFN, włączając w nie, jak zaznaczył, "wszystkich Niemców, waszych braci i siostry żyjących poza granicami waszego kraju". W czasie tych pierwszych odwiedzin "ze szczególną radością" odnotował "wzrastającą gotowość do porozumienia między obywatelami niemieckimi i narodem polskim". Na spotkaniu z prezydentem Niemiec Karlem Carstensem w pałacu Augustusburg w Brühl koło Bonn, Jan Paweł II wskazał na wielkie dzieło pojednania niemieckich ewangelików i katolików w Polsce i w Niemczech. "Nie wyrównanie wzajemnie wyrządzonych sobie i poniesionych ciężkich krzyw i cierpień, lecz jedynie wola pojednania i wspólne szukanie nowych dróg pokojowego współżycia może utorować i zabezpieczyć narodom drogę ku lepszej przyszłości". W takim duchu biskupi polscy skierowali w 1965 roku orędzie do biskupów niemieckich, pisząc w nim: "udzielamy wybaczenia i prosimy o nie". Jest ono uważane za jeden z najważniejszych kroków na drodze polsko-niemieckiego pojednania.

W 1980 roku papież, żegnając się z Niemcami, wypowiedział życzenie: "Już czas, byśmy zaczęli myśleć o przyszłości Europy nie z pozycji siły i przemocy, ale z punktu widzenia cywilizacji miłości”.

Zmiana paradygmatów w stosunkach polsko-niemieckich

Na pożegnanie w 1980 roku Jan Paweł II przypomniał też o swych odwiedzinach w RFN w 1978 roku z Prymasem Polski i delegacją polskich biskupów, które nazwał "świadectwem doniosłego procesu przezwyciężania tragicznych skutków drugiej wojny światowej". Ta wizyta doprowadziła "do nieodwracalnej zmiany paradygmatów" w stosunkach niemiecko-polskich "z przeszłości do przeszłości", powiedział w rozmowie z Deutsche Welle prof. Karl-Joseph Hummel. Jako Dyrektor Sekcji Badawczej Komisji ds. Historii Współczesnej, prof. Hummel przez wiele lat zajmował się problemami pojednania niemiecko-francuskiego i niemiecko-polskiego. Między Francją i Niemcami dokonywało się ono na poziomie instytucji. Między Polakami i Niemcami pojednanie było dziełem pojedynczych ludzi, zaznaczył.

Druga pielgrzymka Jana Pawła II była kontynuacją wizyty z 1980 roku i stała się wielkim świętem religijnym. Papież odwiedził wtedy siedem diecezji. W Kolonii i Monachium odbyły się dwie beatyfikacje, Edyty Stein i ojca Ruperta Mayera.

Trzecia pielgrzymka w 1996 roku

Trzecia wizyta duszpasterska Jana Pawła II w dniach 21-23 czerwca 1996 roku była najkrótsza ze względu na pogarszający się stan zdrowia papieża. To była przede wszystkim wizyta w zjednoczonych Niemczech. Jej punktem kulminacyjnym było przejście papieża z Polski z niemieckim kanclerzem przez Bramę Brandenburską, która, jak powiedział papież, "okupowana przez dwie dyktatury stała się bramą wolności". "Przybywając po raz pierwszy do zjednoczonych Niemiec, ufam głęboko i z radością oczekuję, że będę mógł oglądać w waszym kraju pierwsze owoce nowego, wspólnego rozwoju Europy. Ta myśl budzi we mnie uczucie wdzięczności i nadzieję na przyszłość Niemiec i całego kontynentu".

Pielgrzymki Jana Pawła II są tematem wystawy planszowej przygotowanej w 2010 roku, którą zrealizowano z inicjatywy ks. prałata Stanisława Budynia, rektora Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech. Wystawę opracowano w dwóch językach: po polsku i niemiecku. Dwujęzyczny jest też katalog wystawy z obszernymi fragmentami przemówień i homilii Jana Pawła II z tych trzech podróży. Kardynał Karl Lehmann oraz były kanclerz Helmuth Kohl, dzielą się w słowie wstępnym osobistymi wspomnieniami z wizyt apostolskich papieża z Polski na niemieckiej ziemi. Wystawa i katalog noszą tytuł "Pontifex/Brückenbauer/Budowniczy Pomostów".

Barbara Cöllen

red. odp.. Andrzej Pawlak