Niemiecki instytut: populacja ryb w Odrze znacząco mniejsza

Sytuacja jest „przygnębiająca” – przyznała niemeicka minister środowiska Steffi Lemke, która zapoznała się w poniedziałek (26.06.2023) ze wstępnym raportem na temat Odry, opracowanym przez Instytut Ekologii Słodkowodnej i Rybactwa Śródlądowego im. Leibniza (IGB) w Berlinie. Raport z prowadzonych od lutego 2023 roku badań można nazwać bilansem strat po ubiegłorocznej katastrofie ekologicznej w Odrze, kiedy to zakwit toksycznej złotej algi prymnesium parvum zabił, według raportu IGB, około tysiąca ton ryb. Według niemieckich naukowców wskutek katastrofy populacja ryb w polsko-niemieckiej rzec granicznej zmniejszyła się o 53 do 67 procent, najbardziej w środkowym odcinku Odry. Największe straty (od 86 do 100 procent) dotyczą takich gatunków ryb, jak leszcz, pstrąg potokowy, ukleja, a także sandacz, brzana, jazgarz i miętus.

Chociaż wyniki badań są alarmujące to – zdaniem naukowców – są oznaki, ze populacja ryb może się odbudować w ciągu kilku lat – pod warunkiem, że katastrofa ekologiczna się nie powtórzy. Według raportu pomimo dużych strat, żaden gatunek ryb nie zniknął z Odry całkowicie. Zauważono też duże osobniki w okresie tarła, a wiosną panowały dobre warunki do rozmnażania m.in. dzięki zalaniu łąk zalewowych, które stały się tarliskami.

Korzystne warunki dla rozwoju algi

Przedmiotem programu badawczego IGB była też alga prymnesium parvum. Zrzuty ścieków z zawartością soli do Odry umożliwiły latem 2022 roku masowy rozwój algi, która wytwarza toksynę śmiertelną dla ryb, małż i ślimaków. „W wyniku masowego rozwoju alga ta zadomowiła się w całym badanym biegu rzeki” – stwierdzają niemieccy naukowcy.

Świadczą o tym próbki wody z 20 badanych miejsc. IGB pobiera te próbki co miesiąc i analizuje je wykorzystując techniki biologii molekularnej. Na razie stężenie alg jest jeszcze niskie w porównaniu do stanu z poprzedniego roku, ale „aktualnie mocno wzrasta”. Od marca namnożyła się wzdłuż całej Odry na terytorium Niemiec. Ponieważ człowiek wciąż stwarza dogodne środowisko dla rozwoju alg, „istnieje niebezpieczeństwo ich ponownego masowego rozwoju”, ostrzega IGB. I zaleca przede wszystkim znacznie ograniczenie zrzucania do Odry ścieków z zawartością soli. Naukowcy rekomendują również zmianę podejścia dotyczącą zagospodarowania rzeki i „przejście na rozwiązania oparte na naturze”.

Ograniczyć zrzuty soli

Komentując raport niemiecka minister środowiska Steffi Lemke ponownie zaapelowała o ograniczenia zrzutów soli do Odry z zakładów po polskiej stronie granicy jak również zaprzestania rozbudowy Odry. Przyznała jednak, że jak na razie nie dostrzegła w Polsce „zmiany paradygmatu” w tej sprawie. „Wyniki badań jasno dowodzą: cały ekosystem Odry jest nadal poważnie nadwyrężony po katastrofie ekologicznej z lata 2022 roku. Ryb jest o połowę mniej. Są oznaki, że populacja ryb zaczyna się odbudowywać, ale każde kolejne obciążenie dla Odry miałby dramatyczne konsekwencje i to przez bardzo długi czas” – podkreśliła Lemke, cytowana w komunikacie. – Dlatego po polskiej stronie zarówno zrzuty soli musza zostać dostosowane, jak i wstrzymana powinna być rozbudowa Odry – dodała.