Nowa dyrekcja Fundacji Ucieczka, Wypędzenie i Pojednanie

Wybór Gunduli Bavendamm w poniedziałek (22.2.2016) zakończył 14 miesięcy wakatu na stanowisku dyrektora Fundacji Ucieczka, Wypędzenie i Pojednanie. Jej kandydaturę zaproponowała minister stanu ds. kultury Monika Gruetters (CDU). W komunikacie prasowym Gruetters informuje, że zadaniem Bavendamm będzie utworzenie w Berlinie centrum dokumentacyjno-informacyjnego o przymusowych migracjach. Zdaniem Gruetters pani Bavendamm posiada kompetencje do przejęcia tej funkcji. Od 2010 roku kierowała ona Muzeum Aliantów w Berlinie i jest doświadczoną autorką wystaw historycznych, ekspertyz i licznych publikacji na temat historii XX wieku.

Kilkumiesięczny spór wokół wyboru dyrektora Fundacji doprowadził do wycofania się na znak protestu kilku członków z rady naukowej fundacji, w tym jej przewodniczącego prof. Stefana Troebsta i dwóch polskich historyków: prof. Krzysztofa Ruchniewicza oraz prof. Piotra Madajczyka.

Troebst: Konieczna współpraca międzynarodowa

Wybór po ponad 14 miesiącach wakatu nowego dyrektora Fundacji Ucieczka, Wypędzenie i Pojednanie jest dla prof. Stefana Troebsta z Centrum Badawczego Historii i Kultury Krajów Europy Środkowo-Wschodniej przy Uniwersytecie w Lipsku „dobrą wiadomością”. To samo dotyczy informacji przekazywanych przez media, że nowa szefowa Fundacji jest „przekonująca w działaniu”. - Wobec Rady Fundacji zdominowanej przez Związek Wypędzonych jak i aparat urzędniczy ministerstwa kultury jest to rzeczywiście niezbędna cecha – mówi Troebst. Naukowiec podkreśla, że w odróżnieniu od poprzedników, atutem nowej dyrektor są także jej kompetencje w zakresie muzealnictwa.

Niemiecki historyk zwraca uwagę na to, że stała ekspozycja, która ma powstać w tzw. Deutschland-Haus w centrum Berlina, jest tylko jednym z wielu filarów Fundacji Ucieczka, Wypędzenie i Pojednanie. Tak samo ważne jest, w jego opinii, „ogólnospołeczne oddziaływanie na płaszczyźnie narodowej i międzynarodowej”. Troebst przypomina o wypracowanej w międzynarodowym gremium koncepcji Fundacji jako „miejsca edukacji, pamięci i giełdy badań”. – Aby ją zrealizować konieczne są fachowe ekspertyzy dotyczące szeroko rozumianego problemu wysiedleń i wypędzeń, bliska współpraca międzynarodowa jak i pragmatyczne podejście. Inaczej pozostanie na tym projekcie etykieta fundacji wypędzonych – uważa prof. Troebst.

Ruchniewicz: Częściowo inne wyzwania

Prof. Krzysztof Ruchniewicz zaznacza, że nowa dyrektor stoi dzisiaj przed częściowo innymi wyzwaniami niż jej poprzednicy. – Problem ukazania przymusowych migracji w XX wieku przestał być jedynie problemem historycznym. Niemcy i Europa są dzisiaj konfrontowane z nową falą uchodźców i muszą zająć konkretne stanowisko. Tu doszukiwałbym się ogromnych szans dla przyszłej pracy Fundacji – mówi dyrektor Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. W. Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego.

Polski historyk uważa za bardzo ważne „wypracowanie porozumienia z radą naukową i radą Fundacji”. Ponieważ nie było i nie ma woli politycznej na zmianę ustawy o Fundacji, będzie to, w jego opinii, trudne, tym bardziej, że osoby związane ze Związkiem Wypędzonych (członkowie lub ich sympatycy) w radzie Fundacji odgrywają znaczącą rolę (i nadal chcą taką odgrywać). – Brak określenia zadań obu gremiów może w przyszłości prowadzić do kolejnych konfliktów. W tej sytuacji trudno będzie znaleźć historyków z zagranicy posiadających prestiż w swoich krajach, którzy chcieliby być członkami rady naukowej – uważa prof. Ruchniewicz.

Meckel: nadzieja na wzrost renomy Fundacji

Markus Meckel, prezydent Niemieckiego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi, pochwala wybór Gunduli Bavendamm na szefową Fundacji Ucieczka, Wypędzenie i Pojednanie. Niemiecki socjaldemokrata wiąże z tym nadzieję na to, że Fundacja pod jej kierownictwem stanie się po okresie konfliktów w przeszłości „renomowaną instytucją na płaszczyźnie narodowej i międzynarodowej”.

Barbara Cöllen