Niemcy. Brakuje dziesiątek tysięcy nauczycieli
30 sierpnia 2022
Według Niemieckiego Związku Nauczycieli na początku tego roku szkolnego w niemieckich szkołach brakuje około 40 tysięcy nauczycieli. Są to jednak wstępne szacunki, ponieważ nie we wszystkich krajach związkowych ruszył już rok szkolny. Jak poinformował prezes związku Heinz-Peter Meidinger¸ doprowadzi to do pogorszenia jakości zajęć.
W porównaniu z rokiem ubiegłym wyraźnie zaostrzył się problem obłożenia etatów wykwalifikowanymi nauczycielami – powiedziała agencji prasowej DPA Maike Finnern, przewodnicząca Związku Zawodowego Oświaty i Nauki (GEW). – Odwołanie lekcji zaraz na początku roku szkolnego stało się faktem. Większe grupy nauczania, okrojenie programów wspierających uczniów, skrócenie planu lekcji itp. są na porządku dziennym – stwierdził Udo Beckmann, przewodniczący Związku Edukacja i Wychowanie (VBE).
Sygnały alarmowe z krajów związkowych
W jedenastu z 16 krajów związkowych Niemic trwa już rok szkolny. W przyszłym tygodniu dołączą do nich: Hesja, Nadrenia-Palatynat i Kraj Saary, a tydzień później Bawaria i Badenia-Wirtembergia.
Z poszczególnych landów napłynęły już pierwsze informacje alarmowe. W Bawarii jeszcze przed wakacjami były mowa o okrojonej liczbie zajęć lekcyjnych w nowym roku szkolnym, aby zapewnić w ten sposób odpowiednią liczbę pedagogów jako wychowawców klasy.
Rok szkolny w Berlinie rozpoczął się nienotowaną dotąd ogromną liczbą uczniów przy jednoczesnym niedoborze 875 nauczycieli. Również w Saksonii według słów landowego ministra oświaty Christiana Piwarza sytuacja w szkołach jest bardzo napięta.
Nakładające się problemy
Na brak nauczycieli narzeka się w Niemczech od lat. Sytuacja jednak wyraźnie się zaostrzyła, ponieważ nakłada się na to kilka problemów. W niemieckich szkołach jest zatrudnionych 800 tysięcy nauczycieli. Tymczasem według stałej Konferencji Ministrów Edukacji i Kultury krajów związkowych liczba uczniów w Niemczech rośnie z powodu większej liczby urodzeń oraz imigracji. Obecnie w Niemczech jest prawie jedenaście milionów uczniów. Do tego doszło około 160 tysięcy uczniów z Ukrainy.
Dyrektor Instytutu Leibniza ds. Edukacji i Informacji Pedagogicznej (DIPF) Kai Maaz mówił w czerwcu o walce o miejsca na rynku kształcenia i zatrudnienia. Jak wynika z danych Federalnego Urzędu Statystycznego, mimo że brakuje nauczycieli, więcej z nich decyduje się na pracę w niepełnym wymiarze godzin. W roku szkolnym 2020/2021 pracowało w takim systemie prawie 40 procent pedagogów, co jest najwyższym wskaźnikiem od dziesięciu lat.
Decyzje polityczne, takie jak rozszerzenie całodziennej edukacji szkolnej, edukacji włączającej lub wsparcia językowego jeszcze bardziej zwiększają zapotrzebowanie na nauczycieliw szkołach. Kurczy się również oferta, jeśli chodzi o pracowników innych profesji, którzy przeszli do zawodu nauczycielskiego.
Obecnie Konferencja Ministrów Edukacji kładzie nacisk na rekrutację wykwalifikowanych nauczycieli, jak zapewniła jej przewodnicząca Karin Prien. Jako możliwe krótkoterminowe środki zaradcze, mające na celu „zapewnienie rzetelnego prowadzenia zajęć lekcyjnych”, wymieniła ona korzystanie z zastępstw nauczycieli oraz „w indywidualnych przypadkach łączenie klas szkolnych”.
Uatrakcyjnić zawód nauczyciela
Związki nauczycieli domagają się tego już od dawna. Jednocześnie chodzi o to, by kształcić i zatrudniać nauczycieli w ilości przekraczającej obecne zapotrzebowanie. W momencie wzrostu liczby uczniów byłoby ich wtedy pod dostatkiem. Jeśli popyt ponownie zmaleje, nie doszłoby do redukcji etatów, lecz nadwyżka mogłaby zostać wykorzystana na poprawę jakości zajęć oraz byłaby ponownie dostępna przy wzroście liczby uczniów.
Nie rozwiązuje to jednak palącego problemu: skąd wziąć obecnie brakujących nauczycieli?
Rzeczniczka ds. polityki edukacyjnej grupy parlamentarnej FDP Ria Schroeder zaapelowała do landowych ministrów edukacji o szybkie działania w zakresie rekrutacji nauczycieli. Mogą oni uczynić zawód nauczyciela bardziej atrakcyjnym dzięki wynagrodzeniom uzależnionym od wyników i lepszym warunkom pracy. Zwalnianie w niektórych landach nauczycieli przed wakacjami letnimi, na pewno nie jest pomocne – stwierdziła Schroeder.
(DPA/jar)