Polacy ofiarą nadużyć niemieckich pracodawców
12 marca 2022
Niemcy pozostają głównym kierunkiem migracyjnym Polaków. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2020 roku przebywało w Niemczech czasowo, czyli dłużej niż 3 miesiące, 706 tysięcy obywateli polskich. Liczba ta rośnie nieprzerwanie od lat i jest największa w skali wszystkich kierunków migracyjnych Polaków. Główny cel wyjazdów do Niemiec to podjęcie pracy zarobkowej, nie zawsze jednak zaoferowane pracownikom warunki zatrudnienia są zgodne z niemieckim prawem pracy.
Skutki łatwowierności
Tak było w przypadku pięciorga młodych osób z Polski, które kilka miesięcy temu przyjechały do Berlina zwabione ogłoszeniem w internecie. Na miejscu podjęły pracę w branży kurierskej, w jednej z firm podwykonawczych rozwożących przesyłki dla dużego operatora logistycznego. Problemy zaczęły się szybko: brak obiecanej umowy o pracę i ubezpieczenia społecznego, niewypłacone wynagrodzenie, trudności w kontakcie z pracodawcą. Polacy postanowili szukać pomocy w Berlińskim Centrum Doradczym ds. Migracji i Dobrej Pracy (BEMA).
Zdaniem Moniki Fijarczyk, do której trafiają poszkodowani pracownicy z Polski, wielu problemów udałoby się uniknąć, gdyby wiedza o niemieckim prawie pracy i sposobach dochodzenia swoich praw była wśród migrantów większa.
– Rzadko trafia do nas ktoś prewencyjnie, na przykład żeby zasięgnąć informacji jeszcze przed podjęciem zatrudnienia – mówi Monika Fijarczyk z Berlińskiego Centrum Doradczego ds. Migracji i Dobrej Pracy. – Niestety, wśród wielu Polaków wciąż pokutuje przekonanie, że praca w Niemczech zawsze będzie odbywała się w uczciwych warunkach i nie trzeba będzie się o nic martwić.
Nadużycia w każdej branży
W biurze BEMA Monika Fijarczyk udziela pracownikom z Polski nawet stu porad miesięcznie. Skala problemów jest jednak trudna do oszacowania, bo wiele poszkodowanych osób powstrzymuje od zgłoszenia nieprawidłowości obawa przed utratą pracy. Dotyczy to szczególnie pracowników niewykwalifikowanych, których pracodawca łatwo może zastąpić innymi.
Tymczasem nadużycia zdarzają się w niemal każdej branży. Szczególnie częste są w budownictwie, logistyce, opiece nad osobami starszymi, sprzątaniu budynków. Sytuacji nie ułatwia też pandemia, w czasie której dostęp do niektórych instytucji został ograniczony. Do tego dochodzi niewystarczająca znajomość języka niemieckiego, a także rozbudowana struktura niemieckich urzędów, z których każdy odpowiada za inny obszar przepisów.
– Inaczej niż w Polsce, gdzie tego typu sprawy zgłasza się do Inspekcji Pracy, w Niemczech kompetencje są podzielone pomiędzy różne instytucje. Nierzadko bywa, że swoich praw trzeba dochodzić indywidualnie przed sądem – wyjaśnia Monika Fijarczyk.
Poradnik w internecie
By zawczasu uniknąć problemów, Berlińskie Centrum Doradcze ds. Migracji i Dobrej Pracy przygotowało wspólnie z Biurem ds. Równego Traktowania Pracowników UE poradnik dla obcokrajowców z krajów unijnych pracujących w Niemczech. Właśnie ukazała się jego wersja w języku polskim.
Poradnik zawiera opisy czternastu typowych sytuacji, w jakich mogą się znaleźć pracownicy. Są to m.in. niewypłacone wynagrodzenie, wypadek przy pracy, fikcyjne zatrudnienie, praca tymczasowa czy częsta w pandemii koronawirusa praca w skróconym wymiarze pracy (Kurzarbeit). Znalazły się tu także rozdziały poświęcone prawu pobytu w Niemczech członków rodziny pracownika, a także fikcyjnemu samozatrudnieniu.
Poradnik opisuje dokładnie, jakie kroki mogą podjąć poszkodowani, jak daną sprawę regulują przepisy, a także które instytucje udzielą im wsparcia. Broszura dostępna jest online, na stronie organizacji BEMA: www.bema.berlin.
Ochrona dla Ukraińców
Zadania berlińskiego centrum doradczego dla migrantów zmieniają się w zależności od sytuacji nie tylko gospodarczej, ale i politycznej. Z chwilą, gdy wybuchła wojna w Ukrainie, a do Niemiec zaczęli docierać pierwsi uchodźcy z tego kraju, BEMA postanowiła rozpocząć akcję informacyjną dla migrantów z Ukrainy.
– Obawiamy się, że wiele osób, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej i finansowej, może paść ofiarą nieuczciwych pracodawców – przyznaje Monika Fijarczyk. – W Niemczech niestety istnieją struktury, które to trudne położenie Ukraińców będą chciały wykorzystać.
BEMA przygotowała ulotkę w językach ukraińskim, rosyjskim i niemieckim z podstawowymi informacjami, m.in. o wysokości płacy minimalnej oraz dozwolonym czasie pracy, a także ostrzegającą przed podpisywaniem dokumentów, których się nie rozumie. Zamieszczono tu także kontakt do organizacji pomagających migrantom w dochodzeniu swoich praw.
W przygotowaniu jest kolejna ulotka dla przyszłych pracowników z Ukrainy oraz niemieckich pracodawców, którzy zechcą ich zatrudnić. Będzie informować m.in. o statusie pobytu ukraińskich uchodźców, od kiedy mogą legalnie podjąć pracę w Niemczech oraz w jaki sposób mogą załatwić różnego rodzaju formalności, nie mając zameldowania.