Rocznica: 25 lat Układu z Szengen
14 czerwca 2010
25 lat temu, 14. czerwca 1985 roku Belgia, RFN, Francja, Luksemburg i Holandia podpisały w luksemburskiej miejscowości Schengen porozumienie o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach. Prekursorami tej umowy były Francja i RFN, które zawarły podobne, dwustronne porozumienie rok wcześniej. Ale to porozumienie wcielono w życie dopiero w 1986 roku. Pięć lat później członkami tej grupy stały się też Hiszpania i Portugalia. Na granicach dalej przeprowadzano kontrolę wzrokową przejeżdżających pojazdów.
Dopiero w marcu 1995 roku na granicach między państwami – sygnatariuszami porozumienia z Schengen całkowicie zniesiono kontrolę na granicach. Ten pięcioletni poślizg przypisuje się zjednoczeniu Niemiec.
Porządek prawny Schengen włączono bezpośrednio do Traktatu Amsterdamskiego, czyli do prawa wspólnotowego w zakresie swobody przemieszczania się wewnątrz terytorium Unii. Stał się on jednym z filarów wspólnotowego rynku wewnętrznego.
W 142 artykułach porozumienia z Schengen zapisane jest nie tylko zniesienie kontroli na wewnętrznych granicach UE, ale także ujednolicenie polityki wizowej, migracyjnej, zasady wspólnotowego zwalczania zorganizowanej przestępczości i wspólne kontrole na zewnętrznych granicach Unii. Stworzono także system Informacyjny Schengen, który umożliwia błyskawiczne porozumienie policji na terytorium UE w sprawie ściganej osoby.
Obszar Schengen rośnie
Do strefy Schengen należy obecnie 25 państw. Oprócz krajów unijnych do obszaru Schengen przyjęto także kraje, które formalnie nie należą do UE - Islandię, Norwegię i Szwajcarię. Poza obszarem Schengen są Irlandia i Wielka Brytania, ale kraje te współpracują z innymi państwami w zakresie wymiany informacji. Kiedy Cypr dołączy do strefy Schengen nie wiadomo. Bułgaria i Rumunia mają otworzyć swoje granice 27 marca 2011 roku.
Każde z państw obszaru Schengen może zamknąć swoje granice np. w związku z dużymi imprezami. Z możliwości tej skorzystały jak dotąd Portugalia, Niemcy i Austria.
Jak na razie wszyscy uznają Układ z Schengen za sukces. Ale nie wszystko jeszcze funkcjonuje. Na przykład europejski nakaz aresztowania znalazł się w ogniu krytyki niemieckiego Trybunału Konstytucyjnego i nie funkcjonuje w Niemczech. Nie dysponuje siłami wykonawczymi Europejski Urząd Policji – Europol. Nie wszystkie państwa ratyfikowały Konwencję o Europolu.
Bierz dokument ze sobą
Łatwo było Polakom i Niemcom na wschodzie przyzwyczaić się do otwartych granic. Okazuje się jednak, że w obszarze przygranicznym policja zatrzymuje po obu stronach granicy coraz więcej polskich i niemieckich obywateli, którzy nie mają się czym wylegitymować. To nawet w 25 lat po zawarciu Układu z Schengen nie jest dobrze widziane. Trzeba mieć przy sobie jakikolwiek dokument tożsamości. Zapominalscy są karani – brak dowodu lub paszportu kosztuje przy zatrzymaniu przez policję do 25 euro.
DW/dpa/Tagespiegel/Barbara Coellen
Red. odp.: Bartosz Dudek