Symboliczny gest w historyczną rocznicę. Koprodukcja TVP-ZDF

75. rocznica wybuchu II wojny światowej upamiętniona zostanie szczególnym, symbolicznym gestem przez publiczne telewizje dwóch krajów, które były niegdyś "odwiecznymi wrogami". Niemiecka telewizja ZDF i polski nadawca TVP jednocześnie emitować będą wspólny film dokumentalny "Druga wojna światowa".

Pierwsza część pod tytułem "Pierwszy dzień", w reżyserii Christiana Freya, emitowana będzie w telewizji we wtorek, 2 września 2014 o godz. 20.15 (ZDF), a w TVP1 o 20.20.

Druga część "Pierwsza ofiara", w reżyserii Petera Hartla, nadana zostanie tydzień później, 9 września, w tym samym czasie.

Pierwszy z tych filmów ukazuje działania wojenne w pierwszych dniach wojny, przybliżając sytuację, która doprowadziła do jej wybuchu.

Druga część dokumentacji unaocznia, jakie cierpienia okupanci zadali Polakom podczas wojny.

Historyczne novum: dalszy krok w rozprawie z historią

- Na temat przebiegu wojny i jej następstw powstało już wiele rozpraw i filmów, zarówno w Polsce jak i w Niemczech - podkreśla Stefan Brauburger, szef redakcji historycznej ZDF. - Zbyt mało jest jeszcze jednak kroków wspólnej rozprawy z przeszłością i jej upamiętnienia - ponad historycznymi podziałami. Chcemy teraz zrobić taki krok z naszymi polskimi partnerami i budować mosty - wyjaśnia.

Podobnie widzi to Andrzej Godlewski, zastępca dyrektora TVP1. - Gdy Niemcy i Polacy po obu stronach przypominają za pomocą tych samych treści i obrazów, wypowiedziami tych samych świadków wydarzeń ten mroczny rozdział swojej historii, jest to ważnym krokiem przeciwko zapomnieniu, na rzecz obopólnego porozumienia - komentuje.

Zanim odejdą naoczni świadkowie

Zamysłem wspólnego filmowego projektu, będącego koprodukcją ZDF, ZDF enterprises, TVP i firmy produkcyjnej halbtotal, było dopuszczenie do głosu naocznych świadków wydarzeń tamtych dni, którzy od polskiej i niemieckiej strony naświetlają, jak wielkim rozłamem w ich całym życiu była jesień 1939 roku. Są wśród nich m.in. Andrzej Wajda i Roman Polański, który w rozmowie opowiada, jak przeżył początek okupacji w Warszawie, którą jego ojciec uznał za bezpieczniejszą od Krakowa, gdzie mieszkała cała rodzina.

- Mama kazała mi kłaść się spać w butach - pomimo, że było to niewygodne - żebyśmy mogli momencie nalotów bombowych jak najszybciej uciec do schronu. I faktycznie pierwsze dni wojny przesiedzieliśmy w bunkrze, gdzie ludzie w milczeniu cały czas patrzyli na siebie - wspomina w filmie Polański. Opowiada też o tym, jak zaczął się dla niego czas ciągłego strachu.

"Jego przeżycia, obok innych opowieści ludzkich losów, przeplatają się przez obydwa filmy i są symbolicznym przedstawieniem losów milionów ludzi w tamtych czasach, z których większość nie została jeszcze opowiedziana", zaznaczają producenci filmów.

Pojednawczy gest ZDF

W obydwa filmy wplecione są także sceny fabularne, powstałe w reżyserii Andrzeja Klamta i jego firmy produkcyjnej halbtotale. Andrzej Klamt jest dokumentalistą, który był m.in. współautorem polsko-niemieckiego filmu dokumentalnego "Walka o przeżycie - Polska pod niemiecką okupacją". Dokumentacja ta powstała jako historyczne uzupełnienie kontrowersyjnej trylogii ZDF "Nasze matki, nasi ojcowie" z marca 2013 r., która w wypaczony sposób przedstawiała polski ruch oporu w czasach hitlerowskiej okupacji, uwypuklając antysemityzm Polaków. Film ten wywołał falę oburzenia i ostrą dyskusję; telewizja ZDF pospieszyła więc z następnym filmem, wyjaśniającym i ukazującym rzeczywistość hitlerowskiej okupacji w Polsce.

Obecną dwuczęściową dokumentację będzie można obejrzeć w wersji niemieckiej także w internecie - w mediatece ZDF.

Małgorzata Matzke