Wojna w Ukrainie. Kościoły próbują mediować
26 marca 2023
Od pół roku na czele Światowej Rady Kościołów (WCC) stoi nowy sekretarz generalny Jerry Pillay i przewodniczący komitetu centralnego WCC bawarski biskup Heinrich Bedford-Strohm, były przewodniczący Rady Kościoła Ewangelickiego w Niemczech.
W czwartek, 23 marca, papież Franciszek przyjął ich w Watykanie. Po zakończeniu wizyty obie strony podkreślały, że rozmowy przebiegały w dobrej, serdecznej atmosferze. Według oficjalnych szacunków do Kościoła katolickiego należy prawie 1,4 mld osób. Założona w 1948 roku Światowa Rada Kościołów, w której Kościół katolicki nie jest członkiem, ale ma status obserwatora, reprezentuje według własnych danych ok. 580 mln ludzi w 350 Kościołach.
W związku ze spotkaniem z Franciszkiem Światowa Rada Kościołów zapowiedziała nową próbę dialogu z bliskim Putinowi Rosyjskim Kościołem Prawosławnym w związku z agresją Rosji na Ukrainę. Sekretarz generalny WCC Jerry Pillay wyjaśnił, że intencją jest zgromadzenie przy okrągłym stole Kościołów ukraińskich, Kościołów prawosławnych i innych przywódców kościelnych, również z Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Nie chodzi o „agendę polityczną”, ale Kościoły powinny w takiej sytuacji wspólnie skupić się na ewangelicznym przesłaniu pokoju. W tle już toczą się rozmowy ze wszystkimi stronami.
Okrągły stół w maju?
W wywiadzie dla Deutsche Welle Jerry Pillay skomentował możliwe ramy czasowe. Po Wielkanocy (zachodnie Kościoły obchodzą Niedzielę Wielkanocną 2 kwietnia, wschodnie Kościoły 16 kwietnia) WCC będzie dążyć najpierw do rozmów osobno z Kościołami w Ukrainie i z rosyjską Cerkwią. Jerry Pillay wyraził nadzieję, że w maju dojdzie do wspólnego spotkania i dialogu. Papież Franciszek pozytywnie odniósł się do tego pomysłu.
Ewangelicki biskup Bawarii Heinrich Bedford-Strohm podkreślił, że Światowa Rada Kościołów nie jest w tym neutralna. Szczególnie podczas wrześniowego posiedzenia plenarnego w Karlsruhe potępiła rosyjską agresję. Z kolei na swoim ostatnim posiedzeniu przed spotkaniem w Karlsruhe komitet naczelny (najwyższy organ zarządzający między zgromadzeniami generalnymi) potępił rosyjski atak jako „inwazję”, nazywając go „niemoralnym i nielegalnym”. Rada odrzuciła nadużywanie języka religijnego do usprawiedliwiania przemocy.
Heinrich Bedford-Strohm podkreślił, że te oświadczenia WCC zostały przyjęte „bez niebieskich kartek”. Tradycyjnie podczas głosowania komitetu naczelnego niebieskie kartki sygnalizują odmienne stanowisko delegatów w sprawie proponowanej rezolucji. Oznacza to, że z taką oceną rosyjskiej agresji zgodzili się również prawosławni delegaci. Dla bawarskiego biskupa ważne jest, że Kościoły mają wspólne stanowisko ponad granicami państw.
Nie wiadomo jednak, jak na inicjatywę zareagują Kościoły dotknięte konfliktem, zwłaszcza rosyjska Cerkiew. Od miesięcy pogłębia się rozdźwięk między patriarchą w Moskwie a innymi Kościołami prawosławnymi. Głowa rosyjskiego prawosławia, patriarcha Cyryl, poplecznik prezydenta Władimira Putina, popiera kurs Kremla i broni inwazji na Ukrainę.
Franciszek o męczeństwie Ukraińców
Papież Franciszek długo był raczej powściągliwy w sprawie rosyjskiej agresji i starał się utrzymywać kontakt z Cyrylem. Dopiero od jesieni 2022 roku bardziej otwarcie potępia ataki i mówi o męczeństwie ukraińskich cywilów.
Abstrahując od obaw związanych z wojną w Ukrainie, spotkanie przywódcy Kościoła rzymskokatolickiego z liderami WCC stanowi nowy etap we wzajemnym dialogu. Pillay, który do 2017 r. był przewodniczącym Światowej Wspólnoty Kościołów Reformowanych, spotkał się z Franciszkiem po raz czwarty. Bedford-Strohm miał na koncie znacznie więcej spotkań.
Ważny rok 2025
Wpisuje się to w główne perspektywy chrześcijaństwa, które przedstawiciele WCC mieli omawiać w Watykanie. Od pewnego czasu przedstawiciele i eksperci dyskutują o znaczeniu roku 2025 dla Kościołów na całym świecie. Będzie to 1700 rocznica soboru nicejskiego, który w 325 roku ustanowił podstawy wiary chrześcijańskiej.
W 2025 roku (bardzo rzadki zbieg okoliczności, biorąc pod uwagę różne kalendarze i obrządki) Wielkanoc przypadnie w tym samym dniu dla Kościołów Zachodu i Wschodu. – Oczywiście wszystkie Kościoły powinny zaangażować się we wspólne zorganizowanie tego upamiętnienia – mówił Jerry Pillay w wywiadzie dla DW. Pracują nad tym zarówno Kościoły członkowskie WCC, jak i Kościół katolicki. Teraz będzie więcej ekumenicznej wymiany i spotkań na najwyższym szczeblu. Czy papież, który zawsze powołuje się na jedność chrześcijan, będzie tam obecny? Jerry Pillay nie chce na razie tego potwierdzić, ale dodaje, że Watykan dostrzega znaczenie roku 2025.
Zanim to nastąpi Kościół katolicki stoi przed Światowym Synodem, który odbędzie się jesienią br. i dotyczyć będzie m.in. przyszłości Kościoła, lepszego dialogu i kwestii reform w świetle skandali związanych z nadużyciami seksualnymi.