Ławrow na szczycie G20. Samoizolacja Putina
9 września 2023
Choć w Rosji nie ma stanowiska wiceprezydenta, to obecnie wygląda to tak, jakby szef MSZ Siergiej Ławrow faktycznie sprawował taką funkcję. To właśnie on reprezentuje Rosję w ten weekend na szczycie G20 w Delhi. Ławrow zastępował prezydenta Rosji Władimira Putina także w RPA podczas spotkania państw BRICS.
Eksperci podejrzewają, że Putin nie poleciał do RPA, ponieważ obawiał się aresztowania. W marcu br. Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) w Hadze wydał nakaz aresztowania Putina. Rosyjskiemu władcy zarzuca się odpowiedzialność za zbrodnie wojenne polegające na bezprawnych deportacjach dzieci z okupowanych terenów Ukrainy do Rosji.
Kreml odrzuca te oskarżenia oraz nie uznaje kompetencji MTK. Trybunał jest jednak uznawany przez RPA, a przez to jest zobowiązane do zatrzymania i ekstradycji osób poszukiwanych przez śledczych z Hagi.
Niebezpieczne Indie
W rozmowie z Deutche Welle, ekspert ds. Rosji Felix Riefer również wskazuje na nakaz aresztowania wydany przez MTK jako główny powód nieobecności Putina na spotkaniu państw BRICS. W przypadku Indii nie wydaje się to tak oczywistym wyjaśnieniem. Ten kraj, podobnie jak Rosja, nie uznaje Trybunału.
Riefer wskazuje, że „Indie nie są uznawane za bezpieczne (przez Rosję – red.)”. Riefer, autor ksiażki o rosyjskiej polityce zagranicznej tłumaczy, że już od czasów sowieckich Moskwa ma dobre stosunki z Indiami. Z drugiej strony Delhi „współpracuje z Zachodem, w tym z USA, również w zakresie dostaw broni”.
RPA i Indie to nie jedyne kraje omijane przez Putina w ostatnim czasie. Według doniesień mediów, w sierpniu br. miał odwiedzić Turcję. A jednak rosyjski prezydent przyjął swojego tureckiego odpowiednika Recepa Erdogana w prezydenckiej posiadłości w Soczi. Niektórzy obserwatorzy wymieniają aspekt bezpieczeństwa jako możliwy powód, dla którego rosyjski prezydent niechętnie lata do krajów, które może uważać za niebezpieczne.
Inni wspominają śmierć szefa Grupy Wagnera, Jewgienija Prigożyna, który zginął w katastrofie lotniczej w Rosji. Dla Felixa Riefera są to jednak „spekulacje”. Ekspert zwraca jednak uwagę, że Chiny są prawdopodobnie jedynym krajem, do którego Putin wybiera się z wizytą w najbliższym czasie, bo już w październiku.
Rosyjski przywódca brał udział w szczytach BRICS i G20 w 2019 r., czyli jeszcze przed pandemią koronawirusa. Jego ostatnie spotkanie twarzą w twarz z prezydentem USA Joe Bidenem odbyło się w Genewie w czerwcu 2021 r. Jesienią 2021 r., zarówno Putin, jak i chiński przywódca Xi Jinping wzięli udział w szczycie G20, ale tylko w formie telekonferencji. Również Xi nie będzie brał udziału w tegorocznym szczycie G20.
Ławrow pozostaje asystentem
Czy wymuszona, albo i świadoma, samoizolacja Putina na arenie międzynarodowej oznacza wzmocnienie roli ministra spraw zagranicznych Siergieja Ławrowa?
73-letni dyplomata jest jednym z najbliższych współpracowników Putina. W 2024 r. będzie obchodził 20-lecie pracy na stanowisku ministra spraw zagranicznych. To ministerialny rekord pod rządami Putina. Były ambasador USA w Rosji John Sullivan powiedział magazynowi Foreign Policy w styczniu 2023 r., że Putin docenił Ławrowa, ponieważ był „skuteczny”, a także „bardzo doświadczony i inteligentny”.
Felix Riefer wskazuje w rozmowie z DW, że przed rosyjską inwazją na Ukrainę Ławrow był również ceniony na Zachodzie. Ale szef dyplomacji „naraził swoją reputację” broniąc „polityki reorientacji rosyjskiego reżimu”.
Riefer nie wierzy, że Ławrow otrzyma teraz rolę zastępcy Putina ds. polityki zagranicznej. – Ławrow nie ma absolutnie nic do powiedzenia w rosyjskiej polityce zagranicznej. Musi czekać na dyrektywy od Putina – uważa ekspert. Nie należy się więc spodziewać niezależnej polityki zagranicznej autorstwa samego Ławrowa. Riefer dodaje, że szef rosyjskiej dyplomacji nie był nawet wtajemniczony w plany rosyjskiej afresji na Ukrainę. Według ustaleń Financial Times, Ławrow o inwazji miał dowiedzieć się dopiero na kilka godzin przed jej rozpoczęciem 24 lutego 2022 r.
Ruediger von Fritsch, były ambasador Niemiec w Moskwie, ma podobną ocenę ministra spraw zagranicznych. – Ławrow był i pozostaje asystentem wykonawczym Putina – przyznaje w rozmowie z DW. – Utalentowany, inteligentny, ale nie tej rangi co Gromyko (długoletni szef dyplomacji ZSRR – red.).
Felix Riefer przewiduje, że powstrzymanie się Putina od podróży zagranicznych z pewnością będzie miało konsekwencje dla rosyjskiej polityki zagranicznej: – To coraz bardziej izoluje Rosję i zależy też od tego, ile miejsca w negocjacjach otrzyma Ławrow. Według eksperta jest to „sygnał słabości” po stronie rosyjskich władz, ale jednocześnie symbol wpływów instytucji międzynarodowych, takich jak Trybunał w Hadze, które tradycyjnie uważa się za „stosunkowo bezsilne”.