«گرځنده بیضوي کوټه»، د امریکا د ولسمشر الوتکه

امریکايي میلیاردر، دونالد ترمپ تر اوسه پوري پخپله شخصي الوتکه (بوئینگ ۷۵۷) کي سفر کاوه. خو تر دې وروسته به هغه هم د متحدو ایالاتو د نورو پخوانیو ولسمشرانو په شان د «ایرفورس وان» چې د « بوئینگ ۷۵۷» له ډول څخه ده، مېلمه وي. دغه الوتکه په ډيرو عصري وسایلو مجهزه ده، نه یوازي دا چې په هوا کې تیل ورکول کیدای شي، بلکي په حساس وخت کې د جنگ د کنترول په سیستمونو هم سمباله ده.

تیر کال پنتاگون د امریکا د ولسمشر د سفرونو له پاره د بوئینگ شرکت ته د دوو نویو الوتکو فرمایش ورکړ. د امریکا هوايی ځواک اعلان وکړ چې د دغو الوتکو لگښت څه د پاسه یو ميلیارد او ۶۵ ملیونه ډالره کیږي. د بوئينگ شرکت يو مهم مشتري چین دی. د چین په هکله د امریکا د راتلونکي ولسمشر ترمپ د یادونو په هکله، د بوئینگ شرکت رئیس اندیښنه څرگنده کړې ده چې داسي نه شي چي دغه شتمن مشتري له لاسه ورکړي.

د بوئینگ شرکت پر وړاندي ترمپ سمدلاسه په تویتر کې غبرگون وښود: «بوئینگ د امریکا د ولسمشر له پاره د «ایرفورس وان ۷۴۷» الوتکې په جوړولو بوخت دی، خو څلور میلیارده ډالره ډيري پیسي دي. لطفاً دغه فرمایش لغو کړئ!» له دې سره سمدلاسه د اسهامو په بازار کې د بوئینگ د ونډو ارزښت راولوید. خو د بوئینگ او سپیني ماڼۍ مسوولینو د الوتکي جوړني له پاره د ترمپ دغه عنوان شوی لگښت تر پوښتنې لاندي راووست.

په حقیقت کې د امریکا د هوايي ځواک په هره الوتکه کې چې د دغه هیواد ولسمشر سپور شي، هغې ته د «ایرفورس وان» نوم ورکول کیږي. په ۱۹۱۰م کال کې د امریکا ولسمشر تئودور روزولت د «رایت فلایر» په نامه لومړۍ بریالۍ جوړي شوي الوتکه کې چې د انسانانو د لیږدولو توان یې پیدا کړ، د یوې لنډي شېبې له پاره سپور شوو. په دې ترتیب سره روزولت د امریکا په تاریخ کې لومړی لقب وگاټه چې په الوتکه کې سپور شي.

«ایرفورس وان» له هسکو او ژورو ډک تاریخ لري. په ۱۹۴۳م کال کې د «دیکسي کلیبر» په نامه «بوئینگ ۳۱۴» ډوله الوتکي روزولت په یوه څه د پاسه ۸ زره کیلومتره لیري هوايي سفر کې کازابلانکا ته ولیږداوه، چیرته چې د دوهمې نړېوالي جگړې په هکله له وینستون چرچیل او شارل دوگل، سره په کنفرانس کې خبري وکړي. د بیرته ستنیدو پر لاره روزولت د خپلې زیږیدو ورځ د دغې الوتکې د طعام خوړولو په کوټه کې ولمانځله.

په ۱۹۴۵م کال کې د داگلس سي - ۵۴ سکای مستر ډوله الوتکه چې د «سپیڅلې غوا» لقب ورکړل شوی وو، د روزولت له پاره چمتو کړای شوه. دغه الوتکه په هغه وخت له یو تیلفون، راډیو، د خوب یوه کوټه او حتی د روزولت د څرخي څوکۍ د لیږدولو له پاره په یوه لفت سره مجهزه کړای شوې وه او د ولسمشرۍ د الوتکې په نامه یې یاده شوه.

نوي ولسمشر، «هری اس ترومن» په ۱۹۴۷م کال کې «سپیڅلې غوا» په «داگلاس دي سي - ۶ لیفت مستر» نومي الوتکې بدله کړه. دا د امریکا د ولسمشرۍ لومړۍ الوتکه وه چې څوک یې په خاص ډول سره د «شاهین څيرې» ته ورته رنگ کړای شوې وه. دغه الوتکه چې ۳۱ متره اوږده او د ۱۰۲مسافرو د لیږدولو توان یې درلود، کولای شوای چې په ساعت کې ۵۰۰ کیلومتره سرعت ولري.

په ۱۹۷۲م کال کې نیکسن د امریکا لومړی ولسمشر وو، چې موقع ئې پیدا کړه څو په «سپیشل ایر میشن» نومي الوتکي کې سپور شي. ژاکلین کیندي، د امریکا د هغه وخت لومړۍ میرمن د «ایرفورس وان» د رنگ او شکل فرمایش ورکړ: شین آسماني او سپین رنگ له زیږو تورو سره د «امریکا متحد ایالات» د دغې الوتکې پر بدن ولیکل شول او په لکۍ کې د امریکا بیرغ رسم کړای شوو. دا هغه نښانې دي چې تر نن پوري پر دې الوتکې لیدلې کیږي.

د «ایرفورس وان» نه هیردونکې تاریخي شیبه: د جان ایف کیندي مرستیال لیندون بي جانسن، د کيندي تر ترور یوازي څو ساعته وروسته په SAM 26000 کې د ولسمشر په توگه لوړه وکړه. د هغه تر څنگ د کیندي کونډه ولاړه ده. په همدې الوتکه کې د کیندي جسد واشنگتن ته انتقال شوو. یوه لسیزه وروسته همدې الوتکې د جانسن مړی له واشنگتن څخه تکساس ته ولیږداوه.

په ۱۹۷۲م کال کي د نیکسن د ولسمشرۍ په دوره کې د SM 26000 ځای SAM 27000 ونیو او تر ۱۹۹۰م کال پورې د امریکا د ولسمشر د خاصی الوتکې په توگه پاته شوه. د امریکا د هغه وخت ولسمشر، جارج بوش د بوئینگ ۷۴۷ ډوله الوتکي فرمایش ورکړ. په ۲۰۰۱م کال کې SAM 27000 الوتکه تقاعدۍ ته واستول شوه او په ۲۰۰۵م کال کې په کلیفورنیا کې د ولسمشر رونالد ریگن په موزیم کې نندارې ته وړاندې شوه.

«ایرفورس وان» یوازي الوتکه نه ده. هغه په حقیقت کې د امریکا د ولسمشر مقر هم دی، چې په خپلو پرمختللو او مدرنو تجهیزاتو سره کولای شي د نړۍ له هر ځايه دولتي کارونه سرته ورسوي. دا وجه ده چې هغې ته د «بیضوي کوټې» نوم ورکړل شوی دی. بییضوي کوټه په سپینه ماڼۍ کې د ولسمشر دفتر دی.

د امریکا د هغه وخت ولسمشر بیل کلینتن، او لومړۍ میرمن هیلري کلینتن په «ایر فورس وان» کې د «والنتین» یا د عاشقانو په ورځ د بی بي سي او نورو رسنیو خبریالانو ته د شیرنۍ تعارف کوي. دا ۱۹۹۹م کال دی چې ولسمشر په ایرفورس کې مکسیکو ته د د دغه هیواد له ولسمشر سره لیدنې کتنې ته ورځي.

په دغه انځور کې د امریکا پخوانی ولسمشر جارج دبلیو بوش، د سپیني ماڼۍ له ویاند، اري فلایشر (کیڼ) او د بوش لوړ پوړی مشاور، کارل رود په «ایرفورس وان» کې د سپتمبر د یولسمي تر تروریستي بریدونو وروسته په یوه اضطراري غونده کې خبري کوي.

له۱۹۹۰م کال راهيسي تر نن ورځې پورې «بوئینک وي سي- ۲۵» د امریکا د ولسمشرانو په خدمت کې ده. په دې الوتکه کې نه یوازي د ولسمشر دفتر، د کار د استراحت فضا، د هغه د خوب کوټه، بلکي د سپیني ماڼۍ د کارکوونکو او د خبریالانو او الوتکې د نورو کارکوونکو له پاره کوټې هم جوړي شوي دي. دغه الوتکه ۳۱۷ مترمربع ستروالی لري.

د امریکا د ولسمشرۍ ریاست ځانگړې الوتکه د خاصو تیلفوني اړیکو ځانگړی مصوونیت لري او په پرمختللو کامپیوتري سیستمونو سره سمبال ده. سربیره پر دې هغه دوه پخلنځی لري چې په یوه وخت کې د څه د پاسه سلو کسانو مېلمپالني ظرفیت لري. هغه کولای شي چې له واشنگتن څخه تر توکیو پورې چې۹۷۰۰ کیلومتره واټن دی، د امریکا ولسمشر پرته له وقفې څخه ولیږدوي.

د امریکا د نوي ولسمشر دونالد ترمپ الوتکه به د «بوئینگ ۷۴۷۸» له ډول څخه وي چې د الکترومقناېیسی قطبونو پر وړاندي په دفاعي سیستم سمبال وي. دغه راز هغه به په هوا کې د تیلو اخیستلو قابلیت او د توغنديي بریدونو ضد دفاعی سیستم ولري. د راتلونکي ولسمشر « ایرفورس وان» به د فرانکلین روزولت د «دیکسي کلیبر» د ۱۹۴۳م کال د الوتکی په پرتله دوه برابره اوږده او درې برابره تیزه وي.