Андрэй Дынька: “Беларусь пакуль у іншым гістарычным часе“

"Ёсць свая сімволіка, што святкаванне стагоддзя «Нашай Нівы» пачынаецца ў Берліне. Берлін – гэта Еўропа, гэта такі маяк, які для Беларусі ў пэўным сэнсе свеціць і свяціў. Ён заўжды значыў пэўныя рэчы для беларускага нацыянальнага руху»,

- распавядае галоўны рэдактар газеты «Наша Ніва» Андрэй Дынька і тут жа дадае: «тут ёсць людзі, для якіх «Наша Ніва» важная. Адным з іх з'яўляецца супрацоўнік нямецка-беларускага таварыства, гісторык Райнер Лінднер. Пры падтрымцы Фонду Робэрта Боша і Амбасады Нямеччыны ў Беларусі ён арганізаваў гэтую імпрэзу, вось чаму:

«Сто гадоў незалежнага беларускага журналізма, напрацягу гэтага часу спробы свабодна выражаць свае думкі – гэта нам здалося важнай падзеяй, каб адстветкаваць. Вельмі цікава, што праблемы пры яе заснаванні і сёння надзіўна схожыя. Гэта сапраўдны форум інтэлектуалаў, крытычных галасоў».

Актыўным ўдзельнікам такога форуму з'яўляецца малады беларускі аўтар Андрэй Хадановіч, які сам сабе нават называе «прыдворным паэтам» «Нашай Нівы». Без гэтай газеты ён не ўяўляе сабе існавання беларускай літаратуры:

«Для мяне гэта страшна каштоўны досвед літаратуры хуткага рэагавання. Разам са з'яўленнем «Нашай Нівы» адразу змяніўся статус беларускай мовы. Яна перастала асацыявацца з чымсці недаразвітым, вясковым, калхозным. Раптам выявілася, што гэта мова філасофіі, мова сучаснай эсеістыкі, мова гораду, а не толькі вёскі. Карацей кажучы, па-беларуску ў пэўных колах стала размаўляць не сорамна, а модна. Чым далей, тым больш гэты працэс ідзе.»

З ім цалкам згодны і вядомы беларускі рок-музыка, лідэр гурта N.R.M Лявон Вольскі, які пачынаў сваю творчасць менавіта ў «Нашай Ніве»:

«Практычна ўсе мае апавяданні друкаваліся ў «Нашай Ніве. Для мяне гэта, як і для кожнага свядомага беларуса, сур'ёзная частка культурнага працэсу Беларусі».

Большую частку вечара ў Літаратурнай майстэрні Берліну гучалі творы Лявона Вольскага, якія чарадаваліся з вершами Андрэя Хадановіча. Паміж тым, галоўны рэдактар «Нашай Нівы» Андрэй Дынька распавядаў пра свой погляд на беларускую рэчаіснасць і месца ў ёй ягонай газеты:

«Сто гадоў - гэта не так шмат. Гаварыць, што за гэтыя сто гадоў нічога не памянялася, было б відавочным перабольшваннем. Беларусь пакуль у іншым гістарычным часе. У мяне ёсць некае адчуванне, што мы жывем у той час, калі гэтае гістарычнае адчуванне паскараецца, і мы зараз праходзім некія этапы, якія раней праходзілі б даўжэй. Перамены могуць адбыцца толькі тады, калі беларусы пачнуць лічыць сабе перед усім беларусамі, а не савецкімі людзьмі, славянамі.»

На думку Андрэя Дынькі, у сённяшняй Еўропе для Беларусі ёсць свой шанец. Для гэтага трэба, каб тыя, якія яго адстойваюць, здолелі быць адначасова ідэалістамі і рэалістамі:

«Мы проста імкнемся быць нармальнай газетай - цвёрдай, прынцыповай, газетай зубастай. Нас за гэта чытаюць. Мы імкнемся захоўваць незалежнасць ад левых і ад правых, і ад уладаў, і ад апазіцыі, адлюстроўваць тое, што нам бачыцца ў беларусаў, спрыяць развіццю грамадзянскай супольнасці.»

Па словах Андрэя Дынькі, рабіць «Нашу Ніву» сёння – гэта цяжкая праца. На газету аказваецца значны ціск, напрацягу ўжо некалькі гадоў яна знаходзіцца пад пагрозай зачынення. Але калектыў «Нашай Нівы» не хоча паддавацца, бо

«Гэта частка нас, яна патрэбная людзям. Калі ўлады пойдуць на такое глупства зачыніць «Нашу Ніву» у год яе стагоддзя, яны зробяць вялікую шкоду для Беларусі. Зачыніць «Нашу Ніву» – гэта культурнае злачынства і будзе адпаведна ацэнена гісторыяй, але думаю, што і ў гэтым выпадку таксама знойдзецца вырашэнне. „Наша Ніва» атрымала з розных куткоў Беларусі 6,5 тысячаў ахвяраванняў. Не толькі з Менску, але і з Чарнобыльскай зоны людзі ахвяруюць грошы на «Нашу Ніву». Гэтым трымаемся.»

Цяперашнюю Беларусь Андрэй Дынька параўноўвае з зімовай ракой «зверху лёд і нибыта нічога не мяняецца, але пад лёдам цячэ плынь, і аднойчы яна выйдзе на паверхнасць». Гэтыя словы вельмі ўразілі слухачоў, сярод якіх былі не толькі беларусы, але і немцы, якія дагэтуль пра «Нашу Ниву»нічога не ведалі:

немец:

„Вельмі незвычайныя творцы, у іх столькі энергіі і шарму, мяне гэта даволі ўразіла»

немка:

„Мяне зачаравала іх жыццярадаснасць, іх настрой. Мне вельмі спадабалася»

Нямецкі журналіст Інго Петц, арганізатар і вядучы імпрэзы быў таксама прыемна ўражаны:

«Я прымаў удзел у многіх мерапрыемствах, прысвечаных Беларусі. Часта там переважае дэпрэсіўны настрой, калі ідзе гаворка пра парушэнні правоў чалавека. Безумоўна, гэта важны аспект, але ж гэтае канстатаванне фактаў нічога не прынясе. Бо пры гэтым застаецца непрыметным тое, што за ўсім гэтым стаіць жывая культура, людзі, якія спрабуюць пры цяжэйшых умовах змяніць сітуацыю, што гэта таксама частка Еўропы, што гэта так блізка».

Напрыканцы імпрэзы Андрэй Дынька распавёў пра свае планы далейшага святкавання стагоддзя «Нашай Нівы»:

«Было б сімвалічна скончыць святкаванне ў Маскве. Нас запрашалі маскоўскія беларусы. Кастрычнік-лістапад будзе ў Беларусі. Спадзяюся, будуць дзве вечарыны, у Менску, нас ужо запрасілі ў Воршу, Віцебск, Полацак, Магілёў. Напэўна, будзе таксама сустрэча ў Гародні, там таксама ўдзячная, цёплая аўдыторыя, пасля чаго мы атрымоўваем вялікі зарад бадзёрасці».