Serbi: Vizita “vëllai i hekurt” Xi Jinping

Charles Parton, një analist britanik dhe ish-diplomat nëKinë, mendon se vizita e Xi Jinping në Serbiështë më pak e rëndësishme nga pikëpamja strategjike sesa vizitat e tij në Budapest dhe Paris, por që ajo i përshtatet mirë në kalendar.

Siç tha Parton për Guardian, Xi synon të përfitojë nga rasti për të treguar gjithçka që amerikanët po bëjnë. Sepse, rastësisht ose jo, kur një nga njerëzit më të fuqishëm në botë zbarkoi në Beograd të martën (7 maj), ka kaluar saktësisht një çerek shekulli pasi NATO-ja goditi ambasadën kineze atje. Tre gazetarë kinezë u vranë atëherë.

Ambasada e goditur gjatë intervenimit kundër RF të Jugosllavisë në kulmin e luftës së Kosovës u shpall nga NATO si një gabim i paqëllimshëm. Por në Pekin kjo nuk u besua kurrë. "Për Kinën, ajo luan rolin e një momenti historik, në të cilin 'Perëndimi i madh i keq' e dëmtoi drejtpërdrejt Kinën." Kjo e përforcoi narrativën se ekziston nevoja për të riorganizuar rendin botëror”, tha për DW Stefan Vladisavljev, një ekspert për Kinën nga Fondi i Beogradit për Përsosmëri Politike.

Bombardimin e "turpshëm” e kujtojnë edhe shumë përdorues kinezë të rrjeteve sociale. Kjo është arsyeja pse shumë në Perëndim i shohin me dyshim marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Kinës. Ekziston frika se hyrja eventuale e Serbisë në BE do të ishte futja e një "kali të Trojës" ose "kali rus" ose të dyja bashkë.

"Shoku i hekurt” me shumë biznese

Në Serbi, Xi u prit krahëhapur me respektin më të madh të mundshëm. Tabloidet e Beogradit, si dhe fjalimet e presidentit Aleksandar Vuçiq dhe kryeministrit Millosh Vuçeviq, kanë qenpë lot lavdata për "mikun e hekurt" këto ditë.

Ky term është miratuar edhe në Kinë. Vetë Xi e përdori atë kur priti Vuçiqin në Pekin tetorin e kaluar. Prania kineze në Serbi ekziston larg çështjeve kryesore politike. Le të themi, në sistemin e kanalizimit. Me 3,2 miliardë euro, një pjesë e kredive kineze, financohet ndërtimi i 5 mijë kilometrave të rrjetit të kanalizimit dhe 159 impianteve të trajtimit të ujërave të zeza.

Hekuri, minierat, një fonderi, një fabrikë gomash, pjesë të autostradave dhe hekurudhave të shpejtësisë së lartë, deri në ndërtimin e projekteve rreth "Stadiumit Kombëtar" dhe Expo 2027, të cilin qeveria e Vuçiqit e shpalli projekt kombëtar të klasit të parë...

Kinezët janë kudo

Disa do të thoshin fjalë për fjalë kudo - Beogradi është qyteti i parë evropian i lidhur plotësisht me kamera Huawei që mund të njohë fytyrat. Së fundmi, Serbia ka blerë dronë dhe mbrojtje ajrore nga Kina. Por ende bëhet fjalë kryesisht për infrastrukturën. "Gjatë 15 viteve të fundit, Kina është bërë një nga shtyllat kryesore të zhvillimit infrastrukturor dhe ekonomik të Serbisë," thotë Vladisavljev.

"Bashkëpunimi me Kinën përshtatet në mënyrë perfekte në narrativën dominuese në skenën e brendshme politike, ku zhvillimi ekonomik paraqitet si vlera supreme, ndërsa elementë të një shoqërie demokratike janë pas ose poshtë tij”, shton bashkëbiseduesi ynë.

Në Serbi, ku më shumë se gjysma e punëtorëve fitojnë më pak se 500 euro, vendet e punës kanë përparësi kundrejt mbrojtjes së mjedisit. Presidenti Vuçiq iu përgjigj vërejtjeve për shkatërrimin e mjedisit në Bor apo Smederevë me argumentin e vendeve të punës.

Dyert e Evropës

Në Kinë, vendi i vogël ballkanik shihet si një portë e përshtatshme e tyre për në Evropë. Serbia është e lidhur ngushtë me tregun e BE-së, por nuk i nënshtrohet rregulloreve strikte. As kur bëhet fjalë për financimin e projekteve dhe as për mjedisin.

Në vitin 2013, kur Xi ishte sundimtari i sapoformuar në Pekin, Serbia ishte ndër të parat në botë që shpalli gatishmërinë e saj për të qenë pjesë e Rrugës së Re të Mëndafshit. Si një projekt kryesor, këtu u imponua një linjë hekurudhore me shpejtësi të lartë midis Beogradit dhe Budapestit - e cila është vonuar shumë, kryesisht për shkak të problemeve në Hungari. Pekini e  konsideron atë si shtegun evropian të Rrugës së Mëndafshit dhe mundësinë për të lidhur portin e Pireut me Evropën Qendrore.

Siç tha më herët për DW Samina Sultan, eksperte e ekonomisë kineze në Institutin e Ekonomisë Gjermane në Këln, hekurudha vepron si një mjet gjeopolitik që do t'i japë Kinës ndikim më të madh gjeostrategjik. Nga ana tjetër, kritikët në Serbi paralajmërojnë se Kina nuk investon, por përkundrazi jep hua dhe më pas vetë kompanitë kineze i realizojnë fitimet duke ndërtuar.

Në vitin 2013, kur ishte fjala për urën Zemun-Borça, e njohur si "ura kineze”, eksperti i investimeve të huaja, Milan Kovaçeviq, tha për DW: "Ne kemi detyrim të kthejmë interesin, për të cilin autoritetet na sigurojnë se nuk është i lartë, por kinezët në të vërtetë po e ndërtojnë vetë urën? Praktikisht ne vetëm kemi importuar urën nga Kina!”.

Dyshimi i Brukselit

Për sa i përket vëllimit të tregtisë, Kina është ende në vendin e dytë më të rëndësishëm për Serbinë – pas Gjermanisë. Por, ndërsa deficiti serb në tregtinë me Gjermaninë është rreth gjysmë miliardë euro në vit, ai me Kinën arrin në 3,4 miliardë euro.

Kjo supozohet të lehtësojë marrëveshjen e tregtisë së lirë që hyn në fuqi në korrik. Sipas Vuçiqit, Serbia do t'i shesë më shumë fruta, perime, raki dhe verë Kinës së Madhe.

Vladisavljev tregon se Kina u forcua në "panteonin e partnerëve të politikës së jashtme të Serbisë" me ndihmën në fillim të pandemisë, kur Kina dërgoi vaksina dhe pajisje mjekësore. Në atë kohë, nëpër Beograd ishin vendosur tabela me mbishkrimin "Faleminderit, vëlla Xi”. Ndihma e Bashkimit Evropian prej mbi njëqind milionë eurosh kryesisht u hesht.

Sepse bëhet fjalë edhe për politikë të madhe. Kina, së bashku me Rusinë, është një fuqi që ka të drejtën e vetos në Këshillin e Sigurimit, ku mbështet qëndrimet serbe për Kosovën dhe çështje të tjera.

Për Serbinë, thotë Vladisavljev, Kina është një "foto-robot i një miku të përsosur" dhe është e mirëpritur në përpjekjen për të balancuar mes Perëndimit dhe Lindjes. "Kina merr rolin e një lojtari dominues që vendoset në kontekstin e konkurrentëve të Perëndimit. Në Serbi, ku narrativa antiperëndimore është jashtëzakonisht e zhvilluar, opinioni publik kërkon që të ketë një aktor të tillë”.

Kjo, shton ai, është një halë në sy për BE-në dhe SHBA-në, të cilat tradicionalisht e shohin Ballkanin si sferën e tyre të ndikimit. "Nga kjo lind shqetësimi se Serbia, nëse ndonjëherë hyn në BE, mund të jetë një qendër e interesave kineze që do të integrohej kështu në sistemet e BE-së. Por edhe disa ekspertë në Kinë kanë frikë të ngjashme, vetëm në drejtim të kundërt.

Në dritën e rivalitetit gjithnjë e më të fortë midis SHBA-së dhe Kinës, Bashkimi Evropian po mbështetet gjithashtu në taktikat për të reduktuar varësinë nga Kina, ndërsa Serbia është e drejtuar drejt BE-së, shkruajnë shkencëtarët politikë Fang Jiongsheng dhe Jian Junbo nga Universiteti Fudan në Shangai.

"Kështu biznesi i kompanive kineze në Serbi mund të bjerë, gjë që përfundimisht do të kishte një ndikim negativ në miqësinë mes dy vendeve”, shkruanin ata në një artikull për "The Paper” në fund të vitit të kaluar.