Ko je sledeći na Putinovoj listi?

Estonija, Letonija i Litvanija su zbog položaja na istočnoj obali Baltičkog mora, ali i zbog samog mora, nazvane baltičkim državama. Vlast u ove tri zemlje je 1940. godine preuzeo Sovjetski Savez. One su ujedno bile i prve tri zemlje koje su se 1991. godine odvojile od SSSR-a, proglasile nezavisnost i okrenule Zapadu. Ove tri zemlje su odavno članice EU i NATO. Ipak, ruska senka odavno se nadvila nad regionom, jer su Estonija, Letonija i Litvanija i dalje znatno zavisne od nafte i gasa iz Rusije.

ESTONIJA: Četvrtina od 1,3 miliona stanovnika ove države ruskog je ruskog porekla. Ova zemlja je bogata šumom i ima više od 1.500 ostrva. Estonija se inače smatra zemljom koja važi za odskočnu dasku za internet preduzetnike.

LETONIJA: Za vreme Sovjetskog Saveza ova zemlja bila je visoko industrijalizovana i kao magnet privlačila ruske useljenike. Više od četvrtine stanovnika, a ima ih oko dva miliona, danas govori ruski jezik. Letonska privreda se uglavnom ogleda u poljoprivredi, ribarstvu i šumarstvu.

LITVANIJA: Litvanija je sa svojih tri miliona stanovnika bila prva zemlja koja je proglasila nezavisnost od Sovjetskog Saveza. Međutim, i danas postoje tesne privredne veze sa Rusijom. Rusija je najveći trgovinski partner ove zemlje. Skoro 18 odsto litvanskog izvoza odlazi u susednu zemlju.

Susedi EU

Između EU i Rusije nalaze se Belorusija, Ukrajina i Moldavija. Belosrusija je već član ruske carinske unije, dok članstvo još uvek izbegavaju Ukrajina i Moldavija.

BELORUSIJA: Nakon raspada Sovjetskog Saveza, Belorusija je 1991. godine proglasila nezavisnost. Od 1994. godine čeličnom rukom vlada Aleksander Lukašenko, koji ne dozvoljava privatizaciju državne imovine i koji ima veliki interes od tesnih odnosa sa Rusijom. Inače, u Belorusiji skoro i da nema preduzeća koje je u privatim rukama. Belorusija je zavisna od ruske nafte. Transport nafte i gas iz Rusije u Evropu se većim delom odvija preko Belorusije.

UKRAJINA: Ako izuzmemo aktuelna dešavanja na Krimu, onda bi se moglo reći da je Ukrajina, kada je o jeziku, istoriji i politici reč, duboko podeljena zemlja. Ruski jezik je za skoro trećinu stanovništva maternji jezik. Istočni deo zemlje, u kojem se govori ruski jezi, pro-ruski je orjentisan. Ukrajina je Rusiji važna zbog snabdevanja životnim namirnicama, a ujedno je i raskrsnica za izvoz ruskih energenata. Zemlja je važan snabdevač vodom i strujom poluostrva Krim.

MOLDAVIJA: U Moldaviji živi oko četiri miliona stanovnika. Zemlja je do 1940. godine pripadala Rumuniji sve dok je nije anektirao Sovjetski Savez. Moldavija ima veliki potencijal za podele unutar same zemlje, a posebno u regionima Prednjestrovlje i Gagauzija. Prednjestrovlje se nalazi na istoku zemlje uz samu granicu sa Ukrajinom i ima oko 200.000 stanovnika – etnička mešavina Moldavaca, Ukrajinaca i Rusa. Godine 1990. samo godinu dana pre raspada Sovjetsog Saveza, Prwdnjestrovlje je proglasilo nezavisnost od Republike Moldavije, jer je postojao strah da će se Moldavija ponovo priključiti Rumuniji. Rusija je subvencionirala penzije u Prwdnjestrovlju i finansirala trupe u regionu. Na spornom referendumu 2006. godine, 97 odsto stanovništva se izjasnilo za priključenje Ruskoj Federaciji.

Gagauzija je druga autonomna oblast u Republici Moldaviji koja se nalazi pod ruskim uticajem. U regionu živi oko 155.000 ljudi, a većina su Gagauzi, etnička grupa turskog porekla pravoslavne veroispovesti. Na referendumu održanom početkom 2014. godine, odlučivalo se o bliskijim odnosima sa Rusijom i člastvu u Putinovoj - Evroazijskoj uniji. Skoro 99 odsto birača se izjasnilo protiv Sporazuma o asocijaciji i pridruživanju sa EU.

U nastojanju da uspostavi tešnji kontakt sa Republikom Moldavijom, EU sa vladom pregovara o Sporazumu o asocijaciji i pridruživanju. Rusija želi obrnuto i Moldaviju poziva u članstvo Carinske unije.

Kakvaz

Kavkaski region je spoj Evrope i Azije i smatra se jezički i kulturno najraznovrsnijim regionom na svetu, ali i žarištem konflikata. Za razliku od Azerbejdžana, većina država regiona u postsovetskom vremenu, privredno nije stala na svoje noge što je dovelo do velikih socijalnih nemira. Ruski uticaj na region je i dalje enorman. Najveći problemi postoje u Abhaziji, Južnoj Osetiji, Ingušetiji, Čečeniji i Dagestanu.

Abhazija: Abhazija je 1999. godine proglasila nezavisnost od Gruzije koja region i dalje smatra otpadničkim. Rusija pokušava da iskoristi svoj uticaj i za relativno kratko vreme investira novac u Abhaziju, koja ima oko 250.000 stanovnika. Od 2010. godine su u Abhaziji stacionirane ruske rakete za protivazdušnu odbranu.

Južna Osetija: Južna Osetija je nakon što ju je Rusija priznala kao nezavisnu državu posle rata u Gruziji 2008. godine još uvek izolovana i od ruskog novca zavisna enklava. Nezaposlenost je visoka isto kao i cene. Južna Osetija se godinama zalaže za ulazak u Rusku Federaciju. Region ima oko 70.000 stanovnika.

Ingušetija: Ingušetija je autonomna republika unutar Ruske Federacije. Većina od oko 400.000 Inguša su muslimani. Važnu ulogu u društvu ima plemensko poreklo.

Čečenija: Čečenija je nezavisnost od Rusije proglasila 1991. godine. Tri godine kasnije je Kremlj poslao trupe kako bi ponovo uspostavio svoj autoritet. Usledio je prvi čečeski rat u kojem su poražene ruske snage. Rat je trajao do 1996. godine. Međutim, ruske trupe se u Čečeniju vraćaju 1999. godine. Bez obzira na ruske finansijske injekcije za obnovu, nezaposlenost i siromaštvo, rasprostranjeni su u celoj zemlji. U Čečeniji živi oko 1,25 miliona ljudi.

Dagestan: Dagestan je kao i Ingušetija i Čečenija autonomna republika unutar Rusije u kojoj uglavnom žive muslimani. Iako je 3,5 odsto od ukupno tri miliona stanovnika ruskog porekla, ruski jezik je službeni jezik. Glavni industrijski sektori su proizvodnja nafte i gasa kao i ribolov. Vlasti u zemlji su lojalne Moskvi, ali i veoma korumpirane.

Autor: Džon Blau / Mehmed Smajić
Redakcija: Jakov Leon