Mađarska cenzura na tragu Berluskonija

Početkom decembra, čitaoci nekolikih mađarskih listova i časopisa bili su više nego iznenađeni kada su se levoliberalni dnevnik „Nepšava“, te časopisi „Mađar naranč“ i „Elet eš irodalom“ pojavili sa potpuno belim naslovnim stranama. Bio je to simbolični protest zbog vladine politike prema medijima. Jer, od 1. januara, na snagu stupa novi zakon o medijima, zbog koga mnogi strahuju da će sloboda štampe u Mađarskoj prestati da postoji.

I mađarski pisac Đerš Daloš, koji živi u Berlinu, zabrinut je zbog toga: „Zakon centralizuje strukturu medija na način kojeg od 1989. više nije bilo. Praktična namera je da se postojeća vlast zabetonira na svojim pozicijama. Kao da se pripremaju da vladaju bar još 30 godina.“

Konzervativna stranka „Fides“ Viktora Orbana na izborima održanim u aprilu osvojila je više od dve trećine mandata u parlamentu. Premijer Orban je promenio strukturu državne uprave, ali i odnos države prema medijima, koje želi da kontroliše što bolje može, uz mogućnost sankcionisanja kritičara režima.

Obavezno širenje patriotskih vrednosti

Još i pre nego što se o novom zakonu raspravljalo u parlamentu, vlada je u julu formirala telo koje je prozvala Nacionalnom upravom za medije i informisanje, telo koje odlučuje o budžetu i personalu javnog servisa i državne novinske agencije MTI. U oktobru je formiran i Savet za medije, u kojem se nalaze sve sami vladini poslušnici. Zadatak saveta je da kontroliše, ali i kažnjava, javne i privatne medije. Kao osnova za to služi Povelja o medijima, koja novinare, između ostalog, obavezuje da izveštavaju „objektivno i uravnoteženo“, kao i da šire patriotske, hrišćanske i nacionalne vrednosti.

Krajem novembra, javni servisi su dobili i nove šefove – odane vladi, podrazumeva se. Dobili su i novu strukturu – koja isključuje mogućnost formiranja radničkih saveta. Olakšano je i otpuštanje urednika, a dobar deo programa će praviti državna novinska agencija.

„Jedna analiza informativnih emisija je pokazala da se opozicija u programima slabo pojavljuje, a ako se uopšte pominje, onda kao društvo korumpiranih postkomunističkih političara. To znači da je u Mađarskoj već i u sadašnjoj konstelaciji moguće ugušiti svaku medijsku kritiku vladajućih struktura“, kaže Đerđ Daloš koji ovakav sistem zove „šupljom demokratijom“.

Autori: Keno Veršek / Saša Bojić

Odg. urednik: Nemanja Rujević