سفر رئیس جمهور غنی به هند و آینده ثبات افغانستان
۱۳۹۵ شهریور ۲۴, چهارشنبه
سفر رئیس جمهور غنی به هند از اهمیت خاصی برخوردار است. هند یکی از بازیگران مهم در منطقه است و پاکستان به شدت از نفوذ پررنگ هند در افغانستان نگرانی دارد. مقام‌های پاکستانی بارها از حکومت افغانستان خواسته‌اند تا جلو نفوذ هند را بگیرد.
غنی در اولین روز‌های کارش به عنوان رئیس جمهور افغانستان به پاکستان سفر کرد و با عالی‌رتبه‌ترین مقامات ملکی و نظامی پاکستان برای پایان دادن جنگ جاری گفتگو نمود. این گفتگوها حتا منجر به سردی روابط بین کابل و دهلی جدید نیز شد اما روابط نزدیک کابل و اسلام‌آباد نتوانست در جبهات جنگ تغییری ایجاد کند. حملات طالبان با شدت بیشتری ادامه یافت و کابل از روابط با اسلام آباد ناامید شد.
حالا در اوج تنش بین افغانستان و پاکستان، رئیس جمهور غنی به هند سفر کرده است. شاه حسین مرتضوی معاون سخنگوی رییس جمهور غنی روز چهارشنبه در گفتگو با دویچه گفت مبارزه با تروریسم مهمترین بخش سفر رئیس جمهور غنی به هند است: «کشورهای منطقه از جمله افغانستان و هند، از ناحیه گروه‌های افراطی آسیب دیده، متضرر شده و تروریسم را تهدید مشترک برای مردم دو کشور می‌بینند به این دلیل همکاری مشترک برای مبارزه با تروریسم در هردو کشور احساس می‌شود.»
افغانستان و هند بارها گفته‌اند که پاکستان مکان امنی برای گروه‌های افراط گرای اسلامی است. افغانستان در پانزده سال اخیر در جنگ با طالبان به سر می‌برد گروهی که به باور حکومت افغانستان در پاکستان پایگاه دارد و تمویل و تجهیز می‌شود.
هند نیز از سازمان‌های افراطی در پاکستان آسیب پذیر است و این سازمان‌ها در برخی موارد حملات مرگباری را در هند سازمان می‌دهند.
از سوی دیگر همکاری‌های امنیتی بین افغانستان و هند نیز آغاز شده است. هند اخیرا چهار بال هلیکوپتر جنگی به افغانستان کمک کرده و شماری از افسران نظامی افغان در مراکز آموزشی هند مصروف تحصیل هستند. آقای مرتضوی می‌گوید امیدواری برای گسترش همکاری‌های نظامی وجود دارد: «هند همواره از نیروهای امنیتی افغانستان حمایت کرده است. چرخبال‌های هند پیش از این نیز به افغانستان رسیده و در این سفر نیز روی همکاری‌های امنیتی صحبت می‌شود.»
سود و زیان‌های روابط با هند
پاکستان و هند دو رقیب قدرتمند در منطقه اند. هرگونه نزدیکی افغانستان با هند می‌تواند خشم اسلام‌آباد را به همراه داشته باشد. مقامات پاکستانی بارها خواهان محدود شدن روابط کابل و دهلی جدید شده است اما کابل هیچگاه راضی نشده تا به خواست پاکستان روابطش با هند را محدود کند. آگاهان می‌گویند نزدیکی با هند برای افغانستان بهای سنگینی دارد، شدت جنگ و افزایش انتحار و انفجار نتیجه این نزدیکی خواهد بود.
آگاهان روابط بین‌الملل می‌گویند بهترین راه برای تامین امینت در افغانستان توازن روابط بین کشورهای منطقه است و تا زمانی که این توازن تامین نشود، ناامنی‌ها در افغانستان ادامه خواهد یافت.
سید مهدی منادی آگاه روابط بین‌الملل در این مورد گفت: «هند یک بازیگر حساس و مهم در تعاملات منطقه‌ای و در مسایل داخلی افغانستان محسوب می‌شود. اما نمی‌تواند جای هیچ بازیگر دیگری را بگیرد و نمی‌تواند جای پاکستان را برای ما بگیرد.»
روابط اقتصادی
افغانستان و هند تلاش کرده‌اند تا روابط اقتصادی شان را گسترش دهند. پس از آن که پاکستان مانع تجارت بین این دو کشور شد، دو کشور در جستجوی راه بدیل دیگری برآمدند. در حال حاضر بندر چابهار در ایران نقش بدیل را بازی می‌کند. هند می‌تواند اموال تجارتی خودرا از این بند به افغانستان و آسیای میانه برساند.
این در حالیست که تجارت پاکستان و افغانستان سیر نزولی داشته است. در تازه‌ترین مورد پاکستان مانع تجارت بین افغانستان و هند از طریق بندر واگه شد. افغانستان در واکنش به این اقدام، جلو تجارت بین پاکستان و آسیای میانه را گرفت.
آقای منادی به این باور است که افغانستان دروازه ترانزیتی هند به کشورهای آسیای میانه است و از سوی دیگر، با فعال شدن بندر چابهار، راه تجارت بین هند و افغانستان باز می‌شود. اما نقش پاکستان به عنوان یک بازیگر مهم اقتصادی همچنان پا برجاست. قرار است دو پروژه مهم و بزرگ کاسا ۱۰۰۰ و تاپی گاز و برق را از طریق خاک افغانستان به پاکستان و هند منتقل کند.
پاکستان می‌تواند مانع تطبیق این دو پروژه بزرگ شود. اما آقای مرتضوی می‌گوید پاکستان کشوری است که خود شدیدا به انرژی نیاز دارد: «پاکستان بیشتر از افغانستان نیاز به انرژی دارد. بنابراین ضرورت، پاکستان باید به امنیت این دو پروژه علاقمندی نشان دهد.»
آینده امنیت افغانستان
با گسترش روابط بین افغانستان و هند، مهمترین سوال امینت و ثبات در منطقه است. آگاهان می‌گویند گسترش روابط بین کابل و دهلی جدید، بدون شک منجر به حساسیت پاکستان خواهد شد و نظامیان پاکستان برای ناامن کردن افغانستان تلاش بیشتر خواهند کرد.
آقای منادی به این باور است که با نزدیکی کابل و دهلی جدید، پاکستان حساس‌تر خواهد شد و ناامنی‌ها نیز افزایش خواهد یافت. او می‌گوید راه حل اصلی بهبود امنیت، توانایی داخلی کشورها است و تا زمانی که افغانستان در داخل دارای نهادهای قوی امنیتی و همبستگی اجتماعی نشود، کشورهای همسایه براساس منافع خود شان برای برهم زدن ثبات و امنیت تلاش خواهند کرد.