آلمان؛ اخراج پناهجویان به کشور درگیر جنگ
۱۳۹۶ خرداد ۱۰, چهارشنبه
جملات اش کوتاه و فشرده اند: «من ترس دارم. من در اینجا امنیت ندارم، هیچ نمی دانم. من در اینجا زندگی نمی توانم.» گپ زدن با رحمت (نام مستعار) دشوار است. رحمت دیگر نمی خواهد در رسانه ها ظاهر شود. بلافاصله پس از عودتش به افغانستان او مصاحبه های زیادی انجام داد. او امیدوار بود پس از این همه مصاحبه دوباره به سرعت به آلمان برگردد. با اینهم هنوز او در کابل است. و ترس وی از زندگی کردن در این شهر افزایش یافته است. این مرد ۲۳ ساله تنها حاضر می شود با خبرنگار دویچه وله دیدار کند، از آنجائی که او در یک حالت تردید است، با هر تماسی از جانب آلمان علاقه می گیرد.
برگشت دادن با طیاره چارتر
رحمت در اولین طیاره دربست کرایه شده ای بود که به تاریخ ۱۴ دسمبر با ۳۴ پناهجوی رد شده از فرانکفورت به کابل پرواز کرد. از آن زمان به بعد جمهوری فدرالی آلمان در هر ماه یک طیاره را دربست کرایه می کند تا مردان جوان افغان را به کشور شان اخراج کند. تا پایان ماه اپریل به این ترتیب ۱۰۷ نفر به افغانستان فرستاده شده اند. هریک از این پروازها بیش از ۳۰۰ هزار یورو هزینه برمی دارد. هزینه آن را "فرونتکس" یا اداره هماهنگی حفاظت ازمرزهای خارجی اتحادیه اروپا می پردازد. افغانستان با اتحادیه اروپا و با کشورهای جداگانه مانند آلمان قراردادی در مورد برگشت دادن پناهندگان رد شده امضا نموده است. حکومت افغانستان مکلف است این اخراج شدگان را قبول کند. در مقابل شریک اروپائی برای این کشور کمک های مالی بیشتر را وعده داده است. حدود دو سوم بودجه افغانستان از خارج تمویل می گردد.
رحمت عصبانی و بیقرار است. او به طور مسلسل سگرت می کشد. بر پیشانی اش پیوسته قطرات عرق دیده می شود. در گردن وی دستمال چارخانه ای است و به هنگام ذله شدن از سوالات صورتش را با آن می پوشاند. پدرش از قوماندان های مهمی بوده است که هشت سال پیش توسط طالبان کشته شده است. او می گوید: «اگر آن ها مرا پیدا کنند، مرا نیز می کشند.» با اینهم اداره فدرال مهاجرت و پناهندگی آلمان حرف های او را باور نکرد و درخواست پناهندگی اش را رد نمود.
این مرد جوان در دره پنجشیر تولد شده و در ولایت در حال جنگ غزنی بزرگ گردیده است. از آنجا در بهار ۲۰۱۱ از طریق ایران، ترکیه، یونان، ایتالیا و فرانسه به آلمان پناه آورد. این فرار برای وی ۱۰ هزار دالر تمام شده بود. خانواده اش این پول را برای وی تهیه کرده بود. امروز این خانواده دیگر در زندگی اش نقشی ندارد. مادر و برادرش گم شده اند. از هنگام فرارش به اینسو با آن ها تماسی ندارد. رحمت دیگر نمی خواهد به غزنی برگردد. درست همین چند روز پیش طالبان در مرکز مجدداً حمله کردند.
برای شش سال تا زمان برگشت دادن اش، الن در نزدیکی اشتوتگارت محل بود و باش وی بود. او می گوید: «این منصفانه نیست. من زمان زیادی را در آلمان به سر برده ام. شش سال را در آنجا بوده ام. من کار خلافی نکرده ام. من مکتب رفتم، زبان را آموختم و رفتار و پیش آمد خوب داشتم.»
سمارت فون وسیله ارتباطی حیاتی
رحمت در کابل با خانواده کسی زندگی می کند که در آلمان با او دوست شده بود. ماهانه ۶۰ یورو کرایه می پردازد. با اینهم زندگانی با بیگانگان برای وی ناخوش آیند است. او می گوید: «من در آنجا تنها برای خوابیدن می روم. نمی خواهم بار اضافی شان شوم. روزها را در بیرون خانه می گذرانم.»
روزها او بی هدف اینسو و آنسو دنبال کار می گردد. اما کابل پر از بیکاران است. در سال گذشته جنگ موجب مهاجرت بیش از۶۰۰ هزار نفر گردید. امسال ۹۰ هزار دیگر بر آن افزوده شده اند. در عین زمان کشورهای همسایه پاکستان و ایران ۷۰۰ هزار مهاجر را در سال گذشته به افغانستان عودت داده اند. بسیاری از عودت کنندگان در ساحه وسیع کابل برگشته اند. برگشت اینهمه انسان از ظرفیت این شهر بیشتر است. محلات فقیر نشین و اردوگاه های پناهجویان در حال افزایش اند.
رحمت مصروف تیلفون موبایل اش می باشد. او ساعت ها چت می کند. وتس آپ، وایبر و فیسبوک پل های وی به سوی آلمان اند. یک خانم حامی وی از بادن وورتمبرگ به طور منظم ماهانه برایش ۱۵۰ یورو می فرستد. او می تواند از (آی او ام) یا سازمان بین المللی مهاجرت به یکبارگی تقاضای ۷۰۰ یورو بکند. برای این کار شما باید ایده یا فکر تان را برای نوع تجارتی که می کنید و یا اسناد کار آموزی تان را ارائه نمائید. اما رحمت حتا اسناد معتبر افغانی ندارد. او گنس است. ترس وی از زندگی کردن در کابل در حال افزایش است. دل او برای آزادی و امنیت دق شده است. از سال گذشته به اینسو که او به افغانستان برگشته است، در شهر حصار کشیده شده کابل پایتخت افغانستان هفت حمله انتحاری بسیار شدید صورت گرفته است. بمب های موتری و حملات انتحاری امر روزمره است.
ترس از شرم
برای فرشته قدیس از (IPSO) یا "سازمان بین المللی روانی اجتماعی"، رحمت یک مورد کلاسیک شمرده می شود. او می گوید: «هنگامی که مرد جوانی بسیار زیاد با یک جامعه دیگر آمیخته باشد و دوباره به کشورش فرستاده شود، در آن صورت برای وی دشوار می باشد که دوباره خود را با یک جامعه سنتی و محافظه و دارای مرزهای مشخص انطباق دهد.»
در افغانستان جنگزده، سازمان (IPSO) از افراد از نگاه روانی آسیب دیده مراقبت می نماید، با آن ها مشورت نموده و به معالجه شان می پردازد. جنگ چهل ساله در این جامعه اثرات عمیقی از خود گذاشته است. این سازمان از جانب وزارت خارجه حمایت می شود و از مدت زیادی به اینسو نقطه کانونی پناهجویان رد شده نیز می باشد. وقتی که یک طیاره دربست کرایه شده حامل پناهجویان رد شده به میدان هوایی کابل فرود می آید، امدادگران سازمان (IPSO) منتظر می باشند. به گفته قدیس تاکنون قریب به نصف برگشت داده شدگان از کمک های این سازمان مستفید شده اند. با اینهم امتناع و خویشتنداری بزرگ است: «شرم یک عنصر مسلط در جامعه افغانستان است. ما هرچه در توان داریم می کوشیم تا شرم را از خودمان دور نگه داریم. شکست در جامعه افغانستان یک شرم بزرگ است. اخراجی ها احساس شکست شرم آور می کنند.»
زخم شدیدی که بر زمین افتاده است
در برخی موارد، اخراجی ها موفق شده اند از طریق صحبت های همدلانه چشم انداز نوی در زندگی شان بگشایند، اما همه نتوانسته اند به این نتیجه برسند. این روان شناس جوان می گوید: «قبل از همه آن هایی که مستقیماً از محل کار شان گرفته شده و اخراج گردیده اند، در کابل بکلی بازنده اند. آن ها به هیچ کس اعتماد نمی کنند. حس اعتماد به نفس شان ویران شده است.»
عیسی نمی خواهد صحبت کند، بلکه فرار می کند. در بهترین صورت به زودی، به ایران. از آنجا نخست به ترکیه. عیسی کوشید پول لازم برای قاچاقبر را پیدا کند. عیسی در جمله ۱۸ نفری بود که در ماه فبروری به کابل اخراج شد. او پیش از فرار به سوی آلمان مدت قریب ۲۰ سال در پاکستان زندگی کرده بود.
عیسی که امروز ۲۹ سال دارد، در خانه حمایتی سازمان امدادی افغان موسوم به (AMASO) زندگی می کند. عیسی رئیس جمهور اشرف غنی را مسئول بدبختی اش می داند. او می گوید: «افغانستان مانند کسی است که لت و کوب شده، به شدت زخمی گردیده و به زمین افتاده باشد، ولی با وجود آن بگوید که خوب است. وضع حکومت هنگامی که قرار دادی را در مورد پناهجویان با آلمان امضا کرد به عین ترتیب است. رئیس جمهور کافی می فهمد که این کشور چه قدر ناامن است.»
صرف حیف و میل پول؟
عبدالغفور، رئیس سازمان امدادی (AMASO) می گوید که اخراج کردن «صرف حیف و میل پول» است. او در کابل یک شبکه ای از مهاجران و پناهجویان تشکیل داده است. حدود نصف اخراجی ها از اروپا که وی با آن ها ارتباط دارد، پس از سه ماه دوباره افغاستان را ترک گفته اند. غفور می تواند این را درک کند. او می گوید: «مسئولان چه کرده می توانند تا جوانان افغان به جای فرار در اینجا بمانند؟ حکومت ما برای تامین امنیت بهتر چه کرده می تواند؟ طالبان اکنون نسبت به سال ۲۰۰۱ قوی تر اند. در آن هنگام در این کشور اسلامی کدام سو قصد انتحاری وجود نداشت، امروز وجود دارد. چرا جوانان در اینجا بمانند؟ برای چه؟»
حکومت افغانستان دچار تفرقه است و تنها حدود ۶۰ درصد کشور را در کنترول دارد. همراه با طالبان حدود ۲۰ گروه تروریستی و ده ها گروه ملیشه ای در میدان جنگ افغانستان می جنگند. رشد اقتصادی پس از بیرون رفتن ۱۰۰ هزار سرباز خارجی برهم خورده است. ایالات متحد امریکا و ناتو آمادگی می گیرند که بازهم سربازان بیشتری به افغانستان اعزام نمایند تا اوضاع را باثبات گردانند.
در سیاست اخراج آلمان این نکته تغییر نکرده است. تنها از ماه جنوری تا اپریل، اداره مسئول برای مهاجران و پناهجویان در آلمان حدود ۳۲ هزار درخواست پناهندگی افغان ها را رد کرده است که به طور چشمگیر از مجموع رد شدگان در سال گذشته بیشتر است.
ساندرا پیترسمن/ ر. ر.