آیا پروژه انتقال آب پنجشیر به کابل عملی خواهد شد؟

خشک سالی و بحران کمبود آب افغانستان را به شدت تهدید می کند. مشکل کمبود آب آشامیدنی در شهر کابل پایتخت افغانستان از گذشته های دور مطرح است.

شهر کابل به عنوان پایتخت، در مقایسه با دیگر ولایت ها، به خاطر داشتن امکانات رفاهی و فرصت های کاری در دو دهه اخیر گواه مهاجرت مردم از سایر بخش ها و چند برابر شدن جمعیت این شهر بوده است.

به باور کارشناسان آب رسانی ظرفیت آبی این شهر با جمعیت کنونی آن سازگار نبوده و این علت سبب شد که آب های زیر زمینی با کندن چاه ها در منازل مسکونی به شکل بی رویه مورد استفاده قرار گیرد و سطح آب به تدریج پایین شده و کیفیت آب تغییر کند.

بیشتر بخوانید: رابطه میان آب و توسعه اقتصادی درافغانستان

به گفته این کارشناسان به اساس بررسی ها، منابع آب های زیرزمینی در اکثر نقاط شهر کابل آلوده و غیر قابل استفاده شده است.

نجیب آقا فهیم، وزیر دولت پیشین در امور رسیدگی با حوادث و کارشناس امور آب رسانی هشدار می دهد مشکل کاهش آب در شهر کابل با گذشت هر روز شدت می گیرد واگر توجه ای در این زمینه نشود، مردم دست به کوچ های گروهی خواهند زد: «ممکن بحران آب به مشکلی مبدل گردد که سبب کوچ دسته جمعی از شهر کابل شود و این مشکلی است که در آینده های نزدیک اتفاق خواهد افتاد، اما راه حل آسان و ارزان برای آن وجود ندارد.»

طالبان: آب دریای پنجشیر را به کابل انتقال می دهیم

به تازگی وزارت انرژی و آب طالبان اعلام کرده است که برای تامین آب باشندگان ولایت کابل، به زودی پروژه انتقال آب رودخانه پنجشیر به کابل آغاز خواهد شد.

بیشتر بخوانید: آب کابل از دریای پنجشیر تامین خواهد شد

این نهاد هشدار داده است که سطح آب های زیر زمینی در کابل با گذشت هر روز پایینترمی رود و به منظور جلوگیری از این بحران، پروژه انتقال آب رود خانه پنجشیر را روی دست گرفته شده است.

به گفته وزیر انرژی و آب طالبان، این پروژه سه میلیون دالر هزینه برمی دارد که با تطبیق آن آب آشامیدنی صحی برای باشندگان شهر کابل تامین خواهد شد.

اما انتقال آب رود خانه پنجشیر به کابل عملی می شود؟

وزیر دولت پیشین در امور رسیدگی به حوادث عملی شدن این پروژه را پر هزینه و نا ممکن می داند. او می افزاید که این پروژه جز سه پروژه ایست که بیش از یک میلیارد هزینه بر می دارد و در حال حاضر برای تمویل این پروژه ها منابع مالی وجود ندارد.

نجیب آقا فهیم می گوید که بررسی های گوناگونی انجام شده است که کمبود آب شهر کابل به چه شکلی باید تامین و جبران شود. به گفته او چندین طرح رویدست بود که یکی از این طرح ها ساخت بند آب "شاه و عروس" بود که در یک کمیت محدود این امکان را فراهم می ساخت که آب به شهر کابل انتقال یابد و بخشی کمی از نیاز های مردم را برطرف کند.

بیشتر بخوانید: خشکسالی در افغانستان؛ مردم روستاها را ترک می‌کنند

بربنیاد معلومات این مقام حکومت پیشین، پروژه های دیگری که مورد توجه و بررسی قرار داشتند، انتقال آب از سرچشمه های دریای سالنگ، انتقال آب از رود خانه پنجشیر، انتقال آب از صیاد به شهر کابل و ساخت بند آب "شاتوت" بود که باید آب للندر به شهر کابل انتقال داده می شد.

اما بررسی ها نشان دادند که عملی شدن این پروژه ها به علت هزینه های گزاف ممکن نیست.

نجیب آقا فهیم در این باره به دویچه وله گفت: «به اساس بررسی ها و سنجش امکانات، سه پروژه ای که در چارچوب آن آب از سالنگ، پنجشیر و صیاد انتقال داده می شد، بسیار پر هزینه بودند و تطبیق هر یک از این پروژه ها به بیشتر از یک میلیارد دالر نیاز داشت.»

بیشتر بخوانید: ۳۵۰ هزار خانواده در کابل از پرداخت یک دوره هزینه آب و برق معاف شدند

به گفته وی این بررسی ها از سوی موسسه «جایکا» به حمایت مالی دولت جاپان هنگامی آغاز شد که موضوع ساخت شهر جدید کابل مطرح شده بود و سپس به دلایل نامعلومی این شهر ساخته نشد.

نجیب آقا فهیم تصریح می کند که از این پروژه ها تنها بند برق "شاه و عروس" ساخته شد که با مقیاس محدود و ظرفیتی که دارد می تواند تنها آب آشامیدنی مورد نیاز مناطق بالای کوتل خیرخانه را تامین کند.

اما به گفته وی پروژه ای که بیشتر مورد توجه بود، پروژه "شاتوت" بود که نه تنها برق بخشی از شهر کابل را تامین می کرد، بلکه برای دو میلیون باشنده شهر کابل آب آشامیدنی نیز فراهم می شد.

برای تامین آب شهر کابل چه باید شود؟

نجیب آقا فهیم، کارشناس امور آب رسانی تاکید می ورزد که بند شاه توت یگانه گزینه کم هزینه است که می تواند مشکل کمبود آب کابل را کاهش دهد. وی می افزاید که کارهای مقدماتی این پروژه انجام شده اند، اما این پروژه آب رسانی به خاطر تحولات اخیر تطبیق نشد.

بر بنیاد اطلاعات وی، پروژه شاتوت از یک سو به شهر کابل نزدیک است و از سوی دیگر مصارف آن نزدیک به ۳۰۰ میلیون دالر پیش بینی شده است که به مراتب کمتر از دیگر پروژه ها است.

بیشتر بخوانید: اداره ملی تنظیم امور آب: در سال روان کار ایجاد ۴۴ بند آبگردان جدید آغاز می‌شود

نجیب آقا فهیم با اشاره به طالبان می گوید: «اگر اینها واقعاً به فکر راه حل مشکل آب آشامیدنی کابل هستند، باید کار ساخت پروژه بند شاتوت را روی دست گیرند. در آنزمان هندوستان تمویل این پروژه را برعهده گرفته بود و اگر اینها صادقانه می خواهند مشکل آب مردم کابل را حل کنند، باید با دولت هند صحبت کنند تا امکان تمویل و تطبیق پروژه فراهم شود.»

اما نجیب آقا فهیم حالا در باره عملی شدن این پروژه نیز تردید دارد. به گفته او طالبان پس از تحولات اخیر با ادارات دولتی به عنوان "غنایم جنگی" برخورد کرده و ادارات را بین خود تقسیم کرده اند. او از سوی دیگر نبود کادرهای تخصصی را نیز از دیگر چالش ها برای عملی شدن این پروژه ها می داند.

بیشتر بخوانید: تهران، طالبان و تنش بر سر آب

اما طالبان از جامعه جهانی خواسته اند تا پول های مسدود شده افغانستان را آزاد سازد تا از آن در تطبیق پروژه های عامه استفاده شود.

وزارت انرژی و آب طالبان گفته است که در گذشته ۸۰ درصد پروژه های زیر بنایی این وزارت از سوی خارجی ها تمول می گردید، اما اکنون آنان تلاش های جدی را رویدست گرفته اند تا از منابع داخلی به همکاری سکتور خصوصی و سرمایه گذاران این پروژه ها را تکمیل و به بهره برداری بسپارند. خشک سالی و نبود آب آشامیدنی ۸۰ درصد مردم افغانستان را متضرر کرده است.