درآستانه انتخابات پارلمانی ترکیه؛ افزایش فشار بر اردوغان

حزب محافظه کار اسلامی «عدالت و توسعه» به رهبری اردوغان در انتخابات چهار سال پیش با کسب حدود 50 درصد آراء یکی از دوره های مؤفقیت خود را بعد از سال 2002 تجربه کرد و هنوز هم 312 کرسی از جمع 550 کرسی در پارلمان این کشور متعلق به اعضای همین حزب می باشد.

اما اکنون در آستانه ی انتخابات پارلمانی ترکیه به تاریخ هفتم ماه جون سال روان، اردوغان در برابر چالش های بزرگی قرار دارد. رجب طیب اردوغان که پس از احراز کرسی ریاست جمهوری ترکیه در انتخابات قبلی، رهبری حزب "عدالت و توسعه" را نیز کنار نگذاشت، اکنون برای تصویب طرح پیشنهادی خویش مبنی بر تغییر سیستم حکومت به سیستم ریاستی نیاز به 400 کرسی در پارلمان دارد. زیرا با چنین یک اکثریت مطلق، اردوغان بدون هیچ اشکالی قادر به عملی کردن برنامه ها و تحکیم پایه های ریاست جمهوری خویش خواهد بود.

تردیدها پژوهشگران افکار عامه

پژوهشگران افکار عمومی براساس نظر سنجی هایی که انجام داده اند، در این زمینه به دیده تردید نگریسته و باور ندارند که اردوغان مؤفق به کسب 400 کرسی در پارلمان این کشور گردد. به نظر آنان احتمالاً حد اکثر کرسی ها در صورت پیروزی اردوغان به 375 کرسی می رسد. اما به هر صورت، این تعداد کرسی ها نیز برای اردوغان زمینه تغییر قانون اساسی این کشور را مهیا می کند.

در برابر اکثر نظر سنجی ها نشان می دهند که اردوغان حتی موفق به دریافت آرای 50 درصد نیز نخواهد شد. بنابر نظر سنجی ها احتمالاً کل آرای اردوغان به 40 تا 47 درصد خواهد رسید. با وجود آن حزب تحت رهبری اردوغان با این تعداد نیز دومین حزب مقتدر در پارلمان باقی می ماند. در همین حال حضور پررنگ حزب کردها یعنی «حزب دموکراتیک خلق» در این انتخابات نیز چالش دیگری در برابر اردوغان محسوب می شود و در صورت کسب آرای حدود ده درصد توسط این حزب، اردوغان و حزب اش اکثریت مطلق را در پارلمان از دست می دهند.

مطرح شدن حزب کردها

در رابطه به احتمال مؤفقیت بیشتر حزب کردی "دموکراتیک خلق"، حتی بولینت آرینج معاون نخست وزیر ترکیه نیز چندی قبل گفت که احتمال دارد این حزب مؤفق به کسب 12 درصد آراء گردد. اما به باور تحلیلگران در مؤفقیت این حزب نیز تنها جوان بودن صلاح الدین دیمیرتاس 41 ساله معاون رییس این حزب مطرح نیست، بلکه درایت او به عنوان یک شخصیت سیاسی ترکی توانسته است سبب محبوبیت وی در میان مردم گردد. زیرا دیمیرتاس برای کسب آراء تنها به آرای کردها اکتفاء نکرده بلکه خودش را به عنوان یک شخصیت متمدن حزب چپ ترکیه معرفی می کند.

این سیاست او به باور کارشناسان تا اکنون کارا نیز بوده است، چنانچه بهلول اوزکان دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه مرمره در استانبول در همین ارتباط به دویچه وله گفت: "حتی لحن بیان او نیز تفاوت زیادی با سیاستمداران کهن سال دیگر دارد و او به این ترتیب توانسته است فراتر از رای دهندگان کردی در انتخابات همچنان ترکی ها را نیز مخاطب قرار بدهد و توجه آنها را جلب کند. بنابراین رای دهندگان ناراض از احزاب دیگر ترکیه زمینه خوبی را برای کسب آرای بیشتر توسط دیمیرتاس فراهم کرده اند."

انشعاب در درون حزب "عدالت و توسعه"

افزایش جذابیت دیمیرتاس در میان رای دهندگان ترکیه علاوه بر جاذبه های شخصیتی وی، همچنان با عوامل مهم دیگر نیز مرتبط می باشد. اوکای گونینسین خبرنگار روزنامه ترکی «وطن»، به دویچه وله گفت که موقف اردوغان در میان رای دهندگان ترکیه و این که او از چه محبوبیتی هنوز برخوردار خواهد بود، نیز می تواند به رقم آرای دیمیرتاس مؤثر باشد. به گفته او اردوغان از 13 سال به اینسو در عرصه سیاسی ترکیه با یکه تازی عمل می کند و اکنون قصد دارد با تغییر سیستم به نظام ریاستی پایه های قدرتش را تحکیم بخشد. بنابراین به باور گونینسین مسئاله تغییر سیستم حکومت مهمترین موضوع این انتخابات را می سازد.

علاوه بر این طرح اردوغان مبنی بر تغییر سیستم حکومت همچنان در درون حزب وی نیز با مخالفت هایی مواجه گردیده است و گفته می شود که حتی احمد داود اوغلو نخست وزیر ترکیه نیز رغبت چندانی به حمایت از تغییر نظام ندارد.

قطبی سازی اجتماعی

اردوغان برای تشدید و تحکیم قدرت حزب "عدالت و توسعه" از طریقه های مختلفی سود می برد. از این میان یکی هم قطبی سازی اجتماعی و ایجاد اختلال در میان گروه ها و سازمان های مختلف می باشد.

اکنون در پی رویدادهای خونین روزهای گذشته، رسانه های حکومت سعی می کنند تا گروه ها و احزاب چپ گرای این کشور را مسئول این رویدادها نشان بدهند، چنانچه گونینسین از روزنامه ی وطن، نیز با اشاره به همین مورد گفت که اردوغان با استفاده از چنین سیاستی در انتخابات قبلی نیز منفعت برده است.

اما به باور طرحان ایردیم، پژوهشگر نظرسنجی ها و خبرنگار روزنامه "بوگون" چنین نوع دستورالعمل اردوغان نمی تواند در همه موارد مؤثر باشد. به گفته او احتمال این می رود که اردوغان با استفاده از چنین سیاستی قادر به حفظ هواداران خویش گردیده و قناعت آنان را حاصل نماید؛ اما با آنهم به این مفهوم نیست که حزب "عدالت و توسعه" بتواند با این روش، توجه رای دهندگان جدید را کسب کند.