یک دهه بعد، نشانه یی از مسدود شدن گوانتانامو دیده نمیشود

این زندان که در خارج قلمرو ایالات متحده امریکا در کیوبا واقع است، برای آن انتخاب شده بود تا "جنگجویان دشمن"  زیر پوشش مقررات حقوقی نظام عدلی ایالات متحده امریکا قرار نگیرند.

در آغاز رفتارهای غیرانسانی با این زندانیان، اعتراض های بین المللی را برانگیخت. سازمان ملل متحد خواهان بستن این زندان گردید، به ویژه به این دلیل که زندانیان برای سال ها، بدون آن که پیش بینی ای برای محاکمه آنها وجود داشته باشد، در زندان می ماندند. به زودی زندان های گوانتانامو، ابوغریب در عراق و زندان نظامی پایگاه بگرام نام های مترادف برای دولت حقوق مداری شدند که خود حقوق بشر را پایمال می کند.

بارک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده امریکا، پس از آن که در مقام ریاست جمهوری شروع به کار کرد، گفت که می خواهد زندان گوانتانامو را در خلال یک سال ببندد. اما این زندان هنوز هم فعال است.

جیمز کارافانو، کارشناس سیاست دفاعی و امنیتی بنیاد پژوهشی محافظه کار «هریتیج فوندیشن» می گوید گوانتانامو یک اقدام موقتی بود. از نگاه او آن وقت کدام طرزالعمل مناسبی وجود نداشت. سوال اساسی آن وقت این بود: با اسیران جنگی که در آن کدام دولت دشمن وجود ندارد، چه برخوردی باید صورت بگیرد. مساله محاکمه غیرنظامی، چنان که منتقدان گوانتانامو خواهان آن اند، مطرح نبود.

از این رو در حکومت جورج دبلیو بوش، رییس جمهور پیشین امریکا، تصمیم گرفته شد، این اسیران در گوانتانامو آورده شوند. در آنجا کسانی که زندانی شده اند نمی توانند زیر پوشش حقوقی ایالات متحده امریکا قرار گیرند و می توانند در بازداشت قرار داشته باشند و مورد بازجویی قرار گیرند. در این میان اما، دادگاه عالی ایالات متحده امریکا تصمیم دیگری گرفت. براساس این تصمیم، زندانیان می توانند مطابق به حقوق مندرجه در قانون اساسی امریکا، خواهان داوری شوند.

اندریا پریسو از سازمان دیده بان حقوق بشر می گوید: «زندانیانی که جرمی را مرتکب شده اند، می توانند مطابق به قوانین جزایی مورد بازخواست قرار گیرند. هرگاه آنها قوانین ایالات متحده امریکا را پایمال کرده اند، باید در محاکم امریکایی علیه شان اقامه دعوا شود. کسانی که قانون افغانستان را پایمال کرده اند، می شود مطابق قانون این کشور علیه آنها اقامه دعوا کرد، و کسانی که درباره شان دلایل و شواهد کافی وجود ندارد، باید رها گردند».  

همچنان جیمز کارافانو می گوید که شرایط زندان در سال های اول قابل قبول نبود. حکومت ایالات متحده امریکا به جای آن که در صدد بدیلی برآید، کوشش کرد تا سیستم گوانتانامو را تکمیل کند و همچنان شرایط گوانتانامو را بهبود بخشد.

کارافانو می گوید: «مشکل ایالات متحده امریکا در این بود که سیاست، خود در یک مسیر کاملاً دیگری پیش رفت. یعنی گوانتانامو یک رژه یا رسم گذشت همه نمونه های منفی شکنجه مانند "واتربوت" یا غرق کردن سر متهم در آب شد. هرچند این شیوه هرگز در گوانتانامو به کار گرفته نشد».

اندریا پراسو می گوید بارک اوباما پس از آن که به کارش آغاز کرد، اعلام نمود که گوانتانامو را در خلال یک سال می بندد. با این هم این کار با دشواری هایی توام بود. در طول این همه مدت جمعاً 800 زندانی در گوانتانامو محبوس بوده اند. از جمله آنها 171 تن شان هنوز در گوانتانامو هستند. از سال 2009 بدین سو، پس از آن که عمر فاروق عبدالمطلب تلاش کرد تا یک هواپیما را در هوا منفجر گرداند، اعزام مجدد بسیاری از زندانی هایی که از یمن می باشند، به دلیل دوام بی ثباتی و شمار زیاد تروریستان در آنجا، متوقف گشته است. علیه حدود سی زندانی و از جمله خالد شیخ محمد که یکی از طراحان حملات تروریستی یازدهم سپتمبر بوده است، باید اقامه دعوا صورت بگیرد. 46 زندانی دیگر برعکس باید تا مدت نامعلوم بدون اقامه دعوا در زندان باقی بمانند.

در آخرین روزهای سال گذشته بارک اوباما قانونی را امضا کرد که بر مبنای آن کانگرس امریکا به زندانی ساختن این چنینی برای مدت نامعلومی اجازه می دهد. قبل از این نیز کانگرس قانونی را تصویب کرده بود که انتقال زندانیان را به ایالات متحده امریکا ناممکن می ساخت. بنابراین قوانین و لوایح، مسدود ساختن زندان گوانتانامو نیز تقریباً ناممکن گردیده است.

اندریا پرسو می گوید که در سال 2011 هیچ کس از این زندان رها نشده است.

کن گد، کارشناس امنیتی از موسسه تحقیقاتی لیبرال "مرکز پیشرفت برای امریکا»، به این نظر است که تدابیر قانونی کانگرس و همچنان مشکلات مسدود ساختن گوانتانامو صرفا و صرفاً انگیزه سیاسی دارد.

کریستینا بیرگمن / رسول رحیم

ویراستار: عارف فرهمند