افزایش و کاهش سهمیههای بنزین
۱۳۸۶ آذر ۲۲, پنجشنبه
برخی معتقدند اظهارات ضد و نقیض مقامات مسئول در مورد این طرح ناشی از شتابی است که در اجرایی کردن آن به خرج داده شده. گفته میشود این شتاب ناشی از نگرانی مسئولان از تشدید تحریمها و احتمال جلوگیری از صادرات بنزین به ایران بوده. این نظر را اخیرا وزیر کشور نیز تایید کرده است.
پس از چند هفته که اخبار ضد و نقیضی در مورد افزایش سهمیهی بنزین خودروهای شخصی منتشر میشد، شامگاه یکشنبه ۱۸ آذر، وزیر نفت غلامحسین نوذری این خبر را رسما تایید و اعلام کرد. رئیس جمهور محمود احمدینژاد، نیز روز سه شنبه، با بیان این که سهمیهبندی سوخت تا پایان سال اینده برچیده خواهد شد، اعلام کرد که از ابتدای دیماه سهمیهی بنزین خودروهای دوگانه سوز اندکی کاهش مییابد.
طی شش ماهی که از آغاز اجرای طرح سهمیهبندی میگذرد تغییرات بسیاری در جزییات ان به وجود آمده، اما اطلاعرسانی در مورد آنها اغلب از شفافیت لازم برخوردار نبوده است.
حدود یک هفتهی پیش، سه شنبه ۱۳ آذر، سردار رویانیان، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی در نشست شورای شهر تهران از افزایش سهمیهی خودروهای شخصی از ابتدای دیماه خبر داد. یک روز بعد، در حالی که این خبر در مطبوعات منتشر شده بود، قائم مقام وزیر نفت، علی کردان آن را تکذیب و اعلام کرد «ستاد تبصره ۱۳ به عنوان نهاد تصمیم گیرنده در خصوص مسئله بنزین، تصمیم و یا مصوبه‌ای برای تغییر سهمیه بنزین نداشته است.»
این ستاد از نمایندگان نهادهای مختلف تشکیل شده تا در مورد نحوهی اجرای طرح، برنامهریزی و تصمیمگیری کند. به گزارش خبرگزاری فارس محمدرضا نعمت زاده مدیر عامل شركت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و یکی دیگر از معاونان وزیر نفت نیز ششم آذر ماه گفته بود «در دور دوم طرح سهمیهبندی، میزان سهمیه بنزین خودروها تغییری نخواهد داشت.»
معاون وزیر نفت نعمت‌زاده معتقد است از زمان اجرای سهمیهبندی روزانه ۲۴ میلیون لیتر بنزین کمتر مصرف شده. این میزان حدود ۳۰ درصد بنزینی است که مطابق روال گذشته مصرف میشد. به رغم این، جواد جمشیدی نماینده شرکت مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک شهرداری گزارش می دهد طی شش ماه گذشته میانگین کاهش مصرف بنزین در تهران تنها ۱۵ درصد بوده است. از این مقدار ۱۳ درصد متعلق به جایگاه های سوخت در داخل شهر و ۱۹ درصد مربوط به اطراف تهران است.
جمشیدی میافزاید در همین فاصله مصرف گاز ۵ و مصرف گازوئیل ۱۰ در صد افزایش پیدا کرده. مسئولان هنگام تعیین سهمیهی خوردروهای شخصی اعلام کرده بودند که مصرف بیش از ۹۰ درصد این دسته کمتر از ۱۰۰ لیتر بنزین در ماه است. محمود احمدینژاد اعتقاد دارد، تغییرات جدید موجب افزایش چندانی در مصرف نخواهد شد.
ظاهرا اطلاعاتی که مسئولان بر مبنای آن میزان مصرف میانگین خودروها را مشخص کردهاند چندان دقیق نبوده است. به گزارش شانا محمد رضا نعمت زاده، روز دوشنبه با اشاره به کمبود و ناصحیح بودن اطلاعات در مورد خودروها گفته است «هم اکنون نیز بیش از یک میلیون کارت هوشمند سوخت بنزین بدون مشخص بودن صاحبان آنها موجود است.» به این ترتیب به نظر میرسد بخش بزرگی از کاهش مصرف بنزین به کم شدن قاجاق آن مربوط میشود.
رئیس جمهور روز سه شنبه اظهار داشته، بخشی از مشکلات به پیچیده و بزرگ بودن طرح و بخشی دیگر به فرصت کوتاهی که برای برنامه ریزی داشتهاند مربوط است.
مسئولان هدف اصلی اجرای این طرح را مدیریت مصرف سوخت و صرفه جویی در هزینههای رو به افزایش واردات بنزین عنوان میکنند. اما نحوهی اجرایی شدن آن که بدون آمادگیهای لازم و شتابزده انجام شد، نشان میدهد که عوامل دیگر از جمله نگرانی از گسترش تحریمها که ممکن است واردات سوخت را نیز با مشکل روبرو کند در این تصمیم بیتاثیر نبوده. وزیر کشور مصطفی پورمحمدی روز شنبه در دانشگاه تهران گفته است «اگر بنزین ساماندهی نمی‌شد، خود آن یك نقطه فشار آمریكایی‌ها به ایران بود.»
ظاهرا یکی از دلایل افزایش بیست لیتری سهمیهی خودروهای شخصی وجود بازار سیاه بنزین است. گفته میشود حدود یک سوم سهمیهی خودروهای عمومی راهی این بازار میشود. رئیس جمهور میگوید «باید به سمت سهمیهبندی واقعی برویم تا این بازار غیررسمی برطرف شود.»
خبرگزاری فارس روز چهارشنبه از تغییرات دیگری در میزان سهمیهها خبر میدهد که قرار است از اول دیماه اعمال شود. بنا بر این گزارش با آغاز دور دوم، سهمیهی تاکسیهای دوگانه سوز از ۸۰۰ به ۴۰۰ لیتر کاهش مییابد و از سهمیهی وانتهای بنزینسوز نیز ۵۰ لیتر کاسته میشود.
بهزاد کشمیریپور، گزارشگر دویچه وله در تهران