دریاچه ارومیه به سوی نابودی

حسین قنبری، رئیس انجمن ملی نجات دریاچه‌ ارومیه، نسبت به سرعت گرفتن کاهش آب این دریاچه‌‌ در ماه شهریور هشدار داده است. وی معتقد است که با پایان یافتن بارش‌های فصل بهار و آغاز شهریور آب دریاچه با سرعت بیشتری کاهش خواهد یافت.

برخی از کارشناسان معتقدند، آب دریاچه ارومیه تا ۳ سال دیگر خشک خواهد شد. اما برخی دیگر ابراز امیدواری می‌کند که این روند از ۷ تا ۱۰ سال به طول بیانجامد.

دکتر اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه و کارشناس محیط زیست، ‌با اشاره به اینکه «دریاچه‌ی ارومیه روزی از نظر وسعت بیستمین دریاچه‌ی جهان بود» به "کاهش ۳۴ سانتی‌متری سطح آب دریاچه در خرداد ماه سال جاری" اشاره می‌کند و می‌گوید: «با آنچه که ما بر سر دریاچه‌ی ارومیه آورده و آن را از حق برخورداری از آب محروم‌ کرده‌ایم اگر به همین منوال پیش برویم این دریاچه ظرف ۱۰ سال آینده خشک خواهد شد. دریاچه‌ی ارومیه حدود ۷ میلیارد متر مکعب در سال آب دریافت می‌کرد که ۵ و نیم میلیارد متر مکعب آن از رودخانه‌ها بود، یک میلیارد از آب باران و نیم میلیارد متر مکعب هم از طریق چشمه‌ها و جاری شدن آب‌ها».

دکتر اسماعیل کهرم سه علت اصلی برای خشک شدن دریاچه ارومیه قائل است: «خشکسالی‌ها هم تأثیر داشته و از طرف دیگر بزرگ‌راه شهید کلانتری دریاچه را به دو قسمت تقسیم کرده. ۳۵ درصد در بالا و ۶۵ درصد در پایین جریان آب را متوقف کرده و شوری و نمک‌ها را در جنوب متمرکز کرده و آن قسمت باتلاقی می‌شود».

اما او معتقد است که از میان این سه عامل سدسازی مهم‌ترین عامل است: «حالا ما آمده‌ایم با احداث ۳۵ سد بر روی ۲۰ رودخانه‌ی مشروب‌کنند‌ه‌این دریاچه آن را از ۵ و نیم میلیارد متر مکعب که از طریق رودخانه‌ها تأمین می‌شد محروم کرده‌ایم. در نتیجه سطح آب دریاچه پایین رفته و پایین‌تر هم خواهد رفت و تازه در یکی دو سال آینده ۱۰ سد دیگر هم به اتمام خواهد رسید و این دریاچه را از همان مقدار کم آبی که ممکن است الان دریافت کند محروم خواهد کرد».

سرخ شدن دریاچه

اخیرا خبری دیگر راجع به دریاچه رو به احتضار ارومیه منتشر شده که کارشناسان را به تکاپو واداشته است. برخی از رسانه‌ها از این دریاچه به عنوان "دریاچه‌چندرنگ" یاد کرده‌اند، چرا که آب این دریاچه از آبی و آبی متمایل به سبز به قرمز خونی تبدیل شده است.

حسین قنبری، رئيس انجمن ملی نجات دریاچه ارومیه، علل عمده قرمز شدن دریاچه را «کوچک شدن حوزه‌ی دریاچه، گرد و خاک موجود در هوا طی ماه‌های اخیر و افزایش غلظت نمک آب دریاچه از ۲۰۰ به بیش از ۳۵۰ میلی‌گرم در لیتر که باعث ارتعاشات نوری شده» می‌داند.

اسماعیل کهرم در این مورد چنین ابراز نظر می‌کند: «ما ۱۲ تا ۱۳ گونه جلبک در دریاچه‌ی ارومیه داریم که بعضی از اینها بیشتر در برابر شوری مقاوم هستند و در شوری بیشتر به حالتی به نام شکوفایی یا بلوم (bloom) می‌رسند و به اکسیژن بیشتر نیاز دارند. در این حالت چون مقدار اکسیژن دریاچه به اندازه‌ی کافی نیست اینها یک ماده‌ی قرمز رنگ به نام بتا کاروتن ترشح می‌کنند که این ماده کارش این است که جلبک را به حالت نیمه‌خواب فرومی‌برد تا تقاضای اکسیژن آن کاهش پیدا کند.

مسئله‌ی دیگر این است که «وقتی آب از نظر نمک‌های محلول به حالت اشباع رسید آن وقت کلرومنیزیم که به رنگ صورتی است می‌آید در سطح و باز هم چنین حالتی پیدا می‌کند. از طرفی دیگر برخی باکتری‌ها که رنگشان قرمز یا نارنجی هست آنها هم در این شوری آب شکوفا می‌شوند».

دکتر کهرم معتقد است که دریاچه ارومیه با همه‌ی ماجرایی که بر آن رفته است هنوز قابلیت بازگشت به حال طبیعی را دارد و «اگر ما آب دریاچه را تأمین کنیم تمام این مسایل و تأثیرات آن از بین خواهد رفت».

فریبا والیات

برای شنیدن این گزارش بر لینک پایین صفحه کلیک کنید.