سهم دانشجویان و اساتید در گسترش فعالیت ویکی‌پدیا
۱۳۹۵ اسفند ۵, پنجشنبه
ویکی‌پدیا اکنون ۱۶ ساله شده است اما همچنان مساله اعتبار مقالات تولیدی از چالش‌های اصلی این بزرگ‌ترین دانش‌نامه اینترنتی جهان است. اگرچه ویکی‌پدیا همواره به علت رایگان بودن، مشارکتی بودن و تلاش در زمینه گسترش دانش ستوده شده است، اعتبار مقالات این دانش‌نامه همچنان از نظر شماری از منتقدان زیر سوال است.
پشتیبانان دانش‌نامه ویکی‌پدیا خود به چالش اعتبار مقالات معترف هستند. لیانا دیویس، معاون بنیاد آموزشی ویکی‌پدیا، در شانزدهمین سالگرد تولد این بنیاد گفته است ۱۶ سال است که ویکی‌پدیا با اخبار و اطلاعات نادرست دست و پنجه نرم کرده است.
بیش‌تر بخوانید: ویکی‌پدیا در جستجوی صدای افراد است
اما وجود بنیاد آموزشی ویکی‌پدیا خود یکی از ابتکارهایی است که برای ارتقای اعتبار و دقت مقالات ویکی‌پدیا انجام شده است. ماموریت اصلی این بنیاد درگیر کردن هر چه بیش‌تر اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان در تولید و تکمیل مقالات ویکی‌پدیا است. ایده‌ای که خصوصا با توجه به تعداد تقریبا اندک مقالات فارسی و حجم کم اطلاعات بسیاری از این مقالات می‌تواند انگیزه خوبی در تولید محتوا در فضای وب فارسی نیز باشد.
پیشینه شکل‌گیری بنیاد آموزشی ویکی‌پدیا
در سال ۲۰۱۰ مشخص شد آن دسته از اساتیدی که از نویسنده‌های ویکی‌پدیا هستند در کلاس‌های درس خود از دانشجوها می‌خواهند به عنوان تکلیف به جای ارائه مقاله به آن‌ها، مقاله را در ویکی‌پدیا تولید کنند.
بنیاد ویکی‌مدیا که مالک ویکی‌پدیاست بر اساس این اقدام، یک طرح آزمایشی برای استفاده از بیش‌تر از نیروی اساتیدی که پیش‌تر از ادیتورهای ویکی‌پدیا نبودند، تنظیم کرد.
ویکی‌مدیا از طریق اجرای این طرح آزمایشی در پی پاسخ به این سوال بود که آیا اساتیدی که خود از نویسنده‌های ویکی‌پدیا نیستند اگر حمایت کافی از ویکی‌پدیا دریافت کنند می‌توانند ویکی‌پدیا را به فرایند تدریس خود وارد کنند یا خیر؟ پس از انجام این طرح آزمایشی مشخص شد پاسخ به این سوال مثبت است.
از آن زمان بنیاد آموزشی ویکی‌پدیا شکل گرفته است. این بنیاد به اساتید کمک می‌کند تا فرایند یادگیری دانشجویان را در ترکیب با فرایند پربار کردن ویکی‌پدیا پیش ببرند.
از آن زمان دانشجویان بیش از ۲۵ میلیون کلمه به محتوای ویکی‌پدیا افزوده‌اند. پیش‌بینی می‌شود در ترم بهار امسال نیز هفت هزار و ۵۰۰ دانشجو در پروژه یادگیری دانشگاهی از طریق ویکی‌پدیا شرکت کنند.
فواید همراهی اساتید و دانشجویان
یکی از اساتیدی که با ویکی‌پدیا همکاری دارد به رسانه‌ها گفته است نکته‌ای که دانشجویان را به تولید مقاله در ویکی‌پدیا به جای ارائه آن به استاد مربوطه ترغیب می‌کند این است که مقاله‌شان فورا مخاطبان زیادی می‌یابد و از این رو نتیجه کارشان صرفا در اختیار استاد قرار نخواهد گرفت.
به گفته او همچنین چون دانشجویان می‌دانند که مقاله‌شان می‌تواند از سوی ویکی‌پدیا رد شود تلاش بیش‌تری برای صحت و تکمیل مطلب به کار می‌برند و این برای آن‌ها به کل متفاوت از "گرفتن یکی دو نمره کم یا زیاد از استاد" است.
بیش‌تر بخوانید: ۱۵ سالگی ویکی‌پدیا؛ دانش‌نامه‌ای از همگان برای همگان
لیانا دیویس، معاون بنیاد آموزشی ویکی‌پدیا، نیز این نکته را تایید می‌کند: «وقتی شما در حال نوشتن مقاله‌ای هستید که قرار است از سوی میلیون‌ها نفر خوانده شود، این دلیل بهتری برایتان خواهد شد که واقعا کار خوبی ارائه دهید، به کتابخانه بروید و سعی کنید فهم عمیقی از موضوعی که می‌خواهید درباره‌اش بنویسید پیدا کنید.»
به گفته برخی اساتید یکی دیگر از مزایای همکاری اساتید با ویکی‌پدیا این است که در حوزه‌هایی نیز که نویسنده‌ها پیش‌تر از آن استقبال نکرده‌اند، نظیر تاریخ مبارزات زنان جهان، مقاله تولید می‌شود. و آخرین اما نه کم‌اهمیت‌ترین سودی که همکاری اساتید با ویکی‌پدیا دارد این است که تشویق دانشجویان به تولید مقاله در ویکی‌پدیا به بالا رفتن سواد دیجیتال دانشجویان رشته‌های مختلف کمک می‌کند.
به گفته دیویس اینکه کسی می‌تواند از گوشی هوشمند خود استفاده کند به معنی باسوادی دیجیتال نیست. او می‌گوید از طریق مشارکت در تولید محتوا در ویکی‌پدیا، "تفکر انتقادی دانشجویان، مهارت ارتباطات آن‌لاین و مهارت‌های نوشتاری آن‌ها ارتقا می‌یابد."
اساتید یا دانشجویانی که علاقه به گره زدن فرایند تدریس یا تحصیل خود با ایجاد یا تکمیل مقالات ویکی‌پدیا هستند می‌توانند به سایت بنیاد آموزشی ویکی‌پدیا (wikiedu.org) رجوع کنند.