نگاهی به تاریخچه جایزه اسکار، معجونی دلفریب و جذاب

جایزه‌ای که از سال ۱۹۲۹ تا به حال هر سال از طرف آکادمى علوم و هنرهاى سینمایى آمریکا، موسوم به آکادمى اسکار، اهدا می‌شود، یکى از معروف‌ترین و جذاب‌ترین جوایز سینمایى دنیاست، اما قدیمی‌ترین جایزه سینمایى آمریکا نیست.

پیشکسوت این عرصه در آمریکا جایزه‌ای بود که براى نخستین بار در سال ۱۹۲۰، یعنى ۹ سال پیش از اعطاى اولین جوایز اسکار، از طرف مجله Fotoplay اهدا شد.

اهدای این جایزه، به غیر از سال‌هاى جنگ جهانى دوم، تا سال ۱۹۶۸ برقرار بود، اما با توجه به اهمیت و اعتبار روزافزون جایزه اسکار، با گذشت زمان رنگ باخت و سرانجام در اواخر دهه‌ی شصت میلادى از صحنه محو شد. البته در کنار اسکار، جوایز سینمایى دیگرى نیز در آمریکا اعطا می‌شوند که از میان آنها می‌توان به جایزه معتبر گلدن گلوب اشاره کرد.

"خوان‌"های نامزدی دریافت جایزه اسکار

براى اینکه فیلمى بتواند نامزد دریافت جایزه اسکار شود، باید بین اول ژانویه تا ۳۱ دسامبر سال در یکى از سینماهاى لس‌آنجلس دست‌کم به مدت یک هفته روى پرده باشد. هر فیلمى که این شرط را برآورده کند، به‌طور خودکار در فهرست آکادمى علوم و هنرهاى سینمایى آمریکا ثبت می‌شود.

اواخر ماه ژانویه هر سال فهرست تمامى فیلم‌هاى ثبت شده، به صنف‌هاى مختلف آکادمى اسکار ارسال می‌شود، به طوری که مثلا هنرپیشه‌هاى عضو آکادمى دراین باره راى گیرى می‌کنند که چه هنرپیشگانى در رشته بهترین بازیگران نقش‌هاى اول و دوم کاندیدا شوند. کسانى که خود در رشته تدوین و فیلم‌نامه‌نویسى فعالیت دارند، درباره تعیین نامزدهاى جایزه اسکار براى بهترین تدوین تصمیم‌گیرى می‌کنند و الى آخر.

پس از اینکه تمامى آرا به آکادمى پس فرستاده شد، نامزدهاى جوایز اسکار در رشته‌هاى مختلف در برنامه‌ای رسمى در تلویزیون اعلام می‌شوند. بعد از این مرحله برگه‌هاى راى به تمامى اعضاى آکادمى اسکار فرستاده می‌شود، به این معنى که هر عضو می‌تواند برخلاف مرحله اول در همه رشته‌ها راى دهد.

به موازات این جریانات استودیوهاى سینمایى تبلیغات گسترده‌ای به راه می‌اندازند، نمایش‌های ویژه‌ای از فیلم‌های خود ترتیب می‌دهند و دىوىدى محصولات خود را به کسانى که جزو راى‌دهندگان هستند می‌فرستند تا نظر آنها را جلب کنند. در این مرحله استودیوهاى سینمایى پول‌هاى کلانى براى تبلیغ فیلم‌هایى که شانس موفقیت دارند، خرج می‌کنند، چرا که همگى در پى یک هدف هستند: شکار جایزه اسکار.

تدارکات برگزاری مراسم اسکار

اعضاى آکادمى اسکار دو هفته وقت دارند که برگه‌هاى راى را پس بفرستند و طبیعى است که هیچ کنترلى هم وجود ندارد که آیا راى‌دهندگان واقعا همه فیلم‌هاى مورد نظر و نامزد شده براى کسب جایزه اسکار را دیده‌اند یا نه.

مرحله بعد شمارش آراى ارسالى است که معمولا تا روزهاى پیش از برگزارى مراسم اهداى اسکار طول می‌کشد و نتیجه آن هم بى‌شباهت به "اسرار مهم مملکتى" نیست. علت این امر آن است که در سال ۱۹۴۰ روزنامه لس‌آنجلس تایمز به نتیجه راى‌گیرى دست پیدا کرده و اسامى برندگان را پیش از برگزارى مراسم رسمى منتشر کرده بود.

اما گذشته از این مسئله، شیوه راى‌گیرى و انتخاب برندگان اسکار به‌خصوص در دهه‌هاى گذشته بحث‌هاى فراوانى را برانگیخته است. استودیوهاى بزرگ سینمایى همیشه با این ظن و اتهام روبرو بوده‌اند که بر کم و کیف راى‌گیرى اعمال نفوذ می‌کنند، زیرا معمولا با هنرمندان عضو آکادمى اسکار قرارداد فیلم بسته‌اند. البته این قضیه تا به حال ثابت نشده و در همان سطح ظن و تردید باقى مانده است.

تغییر و تحولات رشته‌های اسکار

طى دهه‌هاى گذشته شمار رشته‌هایى که در آنها جایزه اسکار اعطا می‌شود تغییراتى را به‌چشم دیده است. اولین مراسم توزیع جوایز اسکار در سال ۱۹۲۹ مجموعا ۹ رشته را دربرمی‌گرفت، در حالی که در مراسم امسال، در ۲۴ رشته جایزه اعطا می‌شود.

بد نیست به این اشاره کنیم که جایزه اسکار بهترین بازیگران نقش مکمل زن و مرد براى اولین بار در سال ۱۹۳۶ داده شد. در سال ۱۹۵۶، یعنى ۲۰ سال بعد، جایزه بهترین فیلم خارجِى یا به عبارتى غیر انگلیسى‌زبان، اهدا شد و در سال ۲۰۰۱ جایزه اسکار بهترین فیلم انیمشین به رشته‌هاى موجود اضافه شد.

در طول دهه‌هاى گذشته نه تنها شمار رشته‌هاى اسکار افزایش پیدا کرده، بلکه خود مراسم توزیع جوایز هم دستخوش تحولاتى اساسى شده است. این مراسم تا سال ۱۹۴۳ بیشتر به محفلى خانوادگى شبیه بود، تا اینکه والتر واگنر، رئیس آکادمى اسکار در آن زمان، به پیشنهاد بت دیویس، یکى از ستارگان بزرگ هالیوود، تصمیم گرفت که به مراسم اسکار بعدى عمومى ببخشد.

از آن زمان تا به حال این سنت ادامه داشته و مراسم اهداى جوایز اسکار، در کنار رویدادهاى بزرگ ورزشی، از رویداهاى مهم رسانه‌ای جهان به شمار می‌رود.

البته از سال ۱۹۳۲ به بعد گوشه‌هایى از مراسم اسکار به‌طور زنده و سراسرى در رادیو پخش می‌شد، اما در سال ۱۹۵۴ بود که این مراسم براى اولین بار به‌طور کامل به گوش شنونده‌ها در سراسر آمریکا رسید و همین مسئله باعث افزایش شهرت و محبوبیت جایزه اسکار شد.

علی‌رغم آنکه در اواخر دهه چهل میلادى تلویزیون رقیب جدى سینما و صنعت فیلم‌سازى تلقى می‌شد، اما آکادمى اسکار نتوانست مدت زیادى درهاى خود را به روى این رسانه پرشتاب ببندد. در کنار مسایل تبلیغاتی، مسئله پول هم مطرح بود، چون درآمدهاى به دست آمده از طریق فروش حق پخش رادیویى مراسم، توان تامین هزینه‌هاى آکادمى اسکار را نداشت.

گردانندگان آکادمى در سال ۱۹۵۳ تصمیم گرفتند که حق پخش مستقیم مراسم اهداى اسکار از طریق تلویزیون را در ازاى دریافت صد هزار دلار به شبکه NBC واگذار کنند. البته این مراسم در این دوران به شویى جهانى بدل شده و هم اکنون تا یک میلیارد بیننده در سراسر جهان دارد.

علل جذابیت جایزه اسکار

جایزه اسکار از چند جهت براى هنرمندان و دست‌اندرکاران عالم فیلم و سینما جذاب است و بسیارى دریافت آن را حتى نقطه اوج فعالیت هنری‌شان می‌دانند.

این مسئله شاید از اینجا سرچشمه می‌گیرد که برنده جایزه اسکار برخلاف بسیاری از جوایز سینمایى دیگر، از طرف منتقدان فیلم انتخاب نمی‌شود، بلکه این خود هنرپیشگان، کارگردانان، تدوین‌کنندگان و در یک کلام خود همکاران هنرمند هستند که برنده این جایزه معتبر را برمی‌گزینند.

افزون بر این، تاثیرات مالى اسکار را هم نباید نادیده گرفت. بنابر پژوهش‌هاى انجام شده، فیلم‌هایى که موفق به دریافت جایزه اسکار شده‌اند، به ویژه فیلمى که به‌عنوان بهترین فیلم سال برگزیده شده، همیشه توانسته‌اند میزان فروش خود را را بالا ببرند. از طرف دیگر بازیگرانى که اسکار گرفته یا حتى نامزد دریافت اسکار شده‌اند، نه تنها شهرت و محبوبیت که سطح درآمد آنها نیز افزایش یافته است.

بد نیست به این هم اشاره کنیم که اعضاى آکادمى اسکار همیشه با منتقدان هم‌صدا و هم‌نظر نبوده و درمواردى فیلم و یا هنرمندى را به‌عنوان بهترین برگزیده‌اند که شاید از دید منتقدان فیلم سزاوار این جایزه نبوده است.

در بسیاری از موارد فیلم‌هاى محبوب موفق نیز بوده‌اند، اما مواردى هم پیش آمده که فیلم‌هایى که شانس چندانى براى کسب اسکار نداشته‌اند، رقباى بزرگ خود را پشت سر گذاشته و پیروز میدان را ترک کرده‌اند.


در مراسم اهداى جوایز اسکار همه چیز وجود دارد: هنرنمایی، خودنمایى و زرق و برق، اشک و لبخند، ابراز احساسات واقعى یا ظاهرى و انتخاب برنده‌ای که هیچکس حتى فکرش را هم نمی‌کرده. شاید هم جایزه اسکار به همین خاطر است که معجونى است دلفریب و جذاب.