10 i pół rzeczy, których nie wiedziałeś o Beethovenie
4 września 2015
1. Co roku, 1 września w Bonn odbywa się Beethovenfest
W piątek (4.09.15) w Bonn rusza kolejna edycja Festiwalu Beethovenowskiego (Beethovenfest). Festiwal nieprzerwanie odbywa się od 1845 roku. Miasto zawsze przygotowuje obszerny program wydarzeń, który ma odzwierciedlać rewolucyjne podejście do muzyki, jakie miał Ludwig van Beethoven. W tegorocznym programie znalazły się 54 koncerty. Deutsche Welle jest głównym patronem medialnym festiwalu.
2. Napisał muzykę dla martwego pudla
Już na wstępie biografii Ludwiga van Beethovena, niejasna wydaje się jego data narodzin. W akcie urodzenia umieszczono bowiem tylko datę i miejsce chrztu, 27 grudnia 1770, Bonn.
Jako dziecko uczył się grać na fortepianie, organach i skrzypcach. Swój pierwszy koncert zagrał w wieku 7 lat. Gdy miał 12 lat, komponował utwory, którym nadawał przedziwne tytuły na przykład: ,,Lied an einen Säugling" („Piosenka dla Niemowlęcia”) czy „Elegie auf den Tod eines Pudels" ( „Elegia dla martwego pudla”). Do dziś nikt nie wie, co to był za pudel i jakie miał znaczenie dla muzyka.
W 1792 roku Beethoven przeprowadził się do Wiednia, gdzie miał zostać aż do śmierci. Zmarł 26 marca 1827 roku w wieku 56 lat, prawdopodobnie przyczyną śmierci były problemy z wątrobą
2. Zagadkowa miłość jego życia
Beethoven nigdy się nie ożenił. Mówi się, że swój najpopularniejszy utwór ,, Für Elise" , napisał dla niemieckiej śpiewaczki operowej Elisabeth Rockel. Podobno poprosił ją o rękę.
Jego przyjaciel Franz Gerhard Wegeler napisał: ,,W Wiedniu, Beethoven zawsze był uwikłany w różne związki". W jego prywatnych notatkach odnaleziono list do kobiety, którą nazywał „nieśmiertelną ukochaną”. Do dziś nie wiadomo, kim była tajemnicza kobieta.
3. Niechlujny i surowy ,,ponurak ''
Po śmierci, pod jego fortepianem znaleziono nieopróżniany od dawna nocnik a wśród manuskryptów jego kompozycji różnego rodzaju śmieci. Był niski i gruby, miał zniszczoną, ospowatą cerę.
Z biegiem lat młody i pogodny chłopak zamienił się w zrzędliwego, kłótliwego mężczyznę. W liście znanym jako ,,Heiligenstadt Testament" ( Testament Heiligenstadzki, 1802) pisał, że jego rozdrażnienie było spowodowane nasilającą się głuchotą. Beethoven po śmierci swojego brata przejął opiekę nad jego synem, Karlem. Był tak surowy dla swojego bratanka, że tamten chciał nawet popełnić samobójstwo.
4. Muzyk-rewolucjonista
Beethoven był ostatnim „klasykiem wiedeńskim”, choć okrzyknięto go też pionierem romantyzmu. Szczególne znaczenie dla rozwoju historii muzyki miały jego późne kompozycje. W finale swojej IX Symfonii jako pierwszy użył na przykład chóru. Stał się popularny dzięki swoim kompozycjom symfonicznym. Był mistrzem przetwarzania motywów. Przykładem jest V Symfonia, rozwijająca się z jednego słynnego „motywu losu”. Beethoven skomponował około 240 dzieł w tym symfonie, koncerty fortepianowe, kwartety smyczkowe i jedną operę.
6. Człowiek z wizją
Beethoven był perfekcjonistą. Nie komponował dla sobie współczesnych, komponował dla przyszłych pokoleń. Potrafił siedzieć godzinami, aż do samego rana i wprowadzać korekty do swoich dzieł. Jak widać osiągnął swój cel. Był jednym z pierwszych „wolnych artystów”, którzy utrzymywali się wyłącznie z komponowania. Zarabiał m. in. na dziełach, które pisał na zamówienie.
7. Jego jedyna opera o mały włos nie wylądowała w koszu
Peter Freiherr von Braun zamówił u Ludwiga słynną operę ,,Fidelio". Premiera miała miejsce w 1805 roku i została oceniona bardzo krytycznie. Beethoven nie poddał się i przerobił swoje dzieło. Jej libretto opiera się na autentycznych wydarzeniach z okresu Rewolucji francuskiej: bohaterska kobieta przebrana za mężczyznę, ratuje swojego męża z więzienia jakobinów. Motyw tej opery był przez dziesięciolecia sygnałem rozpoznawczym programów radiowych Deutsche Welle.
8. Napoleon: bohater i zdrajca
Beethoven nie skupiał się tylko na muzyce. Interesował się filozofią, polityką, literaturą. We w swojej wczesnej twórczości oddawał hołd bohaterom Rewolucji Francuskiej i dlatego swoją III Symfonię ,,Eroica" zadedykował Napoleonowi. Gdy ten jednak koronował się na cesarza, wściekły Beethoven usunął dedykację.
9. Bez Beethovena nie byłoby CD?
Finał IX Symfonii, do słów poematu Friedricha Schillera ,,Oda do radości", to jedna z najsłynniejszych kompozycji wszech czasów. Od 1985 roku ,,Oda do radości" jest hymnem Unii Europejskiej.
Kiedy w 1982 roku wynaleziono płytę kompaktową CD punktem odniesienia dla jej pojemności była długość IX symfonii czyli 80 minut. Powołany wtedy w charakterze eksperta słynny dyrygent Herbert von Karajan stwierdził, że technika musi umożliwić przesłuchanie całej IX Symfonii bez zmiany płyty.
10. Głuchota to wina pchły?
Beethoven zaczął głuchnąć zanim skończył 30 lat. W wieku 48 lat nie słyszał już nic. Po ostatnio przeprowadzonych badaniach, spekuluje się, że mogło to być spowodowane ukąszeniem pchły, która wywołała u muzyka tyfus. Beethoven miał słuch absolutny, więc mógł wyobrażać sobie dźwięki w głowie bez usłyszenia instrumentów.
Próby leczenia kompozytora, tylko pogorszały stan jego zdrowia i powodowały coraz to nowe infekcje. Pod koniec życia Beethoven stał się samotny i arogancki, a choroba tylko pogłębiała jego frustrację i powodowała depresje. Jednak potomni zapamiętali go przede wszystkim jako genialnego kompozytora, a nie trudnego człowieka.
Gaby Reucher / Camilla Olivia Piekutowski