Barometr Polska-Niemcy

W ramach wykonywanego od kilkunastu lat badania tym razem pytano o wpływ II wojny światowej na stan stosunków między obydwoma krajami.

I Polacy i Niemcy dostrzegają ten wpływ, jednak w obu krajach spada odsetek badanych twierdzących, że wpływ ten jest silny: w Polsce z 43% w 2008 roku do 32% obecnie, w Niemczech z 34% w 2008 roku do 22% obecnie. O tym, że druga wojna światowa nie ma żadnego wpływu na wzajemne relacje, jest przekonanych 14% Polaków i 19% Niemców.

Reparacje to polski problem

Zdaniem dr Agnieszki Łady z Instytutu Spraw Publicznych, która zajmuje się relacjami polsko-niemieckimi i regularnie przygotowuje Barometr Polska-Niemcy, do świadomości niemieckiego społeczeństwa prawie nie przebija się polska dyskusja o reparacjach wojennych.

– Są tu dysproporcje. W Polsce wszyscy o tym mówią, zaś w Niemczech temat przebił się jedynie do pewnych kręgów, ale nikt nie bierze tego na poważnie. Część Niemców kompletnie nie rozumie, czego Polacy chcą, uważając roszczenia po tylu latach za bezcelowe. Inni zaś w ogóle o tym nie wiedzą – komentuje Łada w rozmowie z DW.

Uznanie polskich cierpień i ofiar

Prawie połowa polskich respondentów uważa, że cierpienia i ofiary Polaków, jakich doświadczyli w swojej historii, nie zostały uznane przez międzynarodową opinię publiczną (46%), podczas gdy w Niemczech takich opinii jest o połowę mniej (21%). Większość Niemców uważa, że cierpienia Polaków, jakich doświadczyli w swojej historii, zostały odpowiednio uznane (62%).

W Polsce opinie są zróżnicowane w zależności od sympatii politycznych. Wyborcy Koalicji Europejskiej stosunkowo częściej przyznają, że ofiary te zostały odpowiednio uznane (43%), niż zwolennicy PiS czy partii Kukiz’15 (po 21%). Zdaniem autorów badania w tej kwestii  lojalności polityczne silniej różnicują opinię niż wiek pytanych.

Polski udział w obaleniu komunizmu

W związku z okrągłą rocznicą przemian 1989 roku respondentów pytano także o to, czy wystarczająco jest uznawany polski wkład w obalenie komunizmu. Największa grupa Polaków – 41%, udziela na to pytanie odpowiedzi negatywnej, a 35% pozytywnej. Niemcom trudno to ocenić.

Zdaniem Łady Polacy sami mają często problem z jasnym określeniem tego, które wydarzenie symbolizuje upadek komunizmu, stąd też brakuje jasnego przekazu na zewnątrz. – W Niemczech dominuje narracja mówiąca, że o upadku komunizmu zdecydowały przemiany w ZSRR okresu Gorbaczowa, stąd wpływ Polski i Polaków schodzi na dalszy plan – mówi Łada.

Różne postrzeganie polityków

Tegoroczny Barometr pokazuje wyraźne różnice między Polakami a Niemcami w postrzeganiu światowych przywódców. Polacy zdecydowanie lepiej oceniają Donalda Trumpa (47% pozytywnie) niż Niemcy (15%).

Niemcy z kolei najlepiej oceniają Emmanuela Macrona (68%), a następnie szefową własnego rządu (61%). Polacy częściej dobrze postrzegają Angelę Merkel (48%), gorzej jednak francuskiego prezydenta (39%). Władimir Putin zbiera pozytywne opinie u 18% Polaków i 29% Niemców.

Dobra ocena wzajemnych relacji

Natomiast w bardzo podobny sposób Polacy i Niemcy oceniają ogólny stan stosunków polsko-niemieckich: 59% Polaków i 60% Niemców twierdzi, że relacje są dobre, z kolei 23% Polaków i 27% Niemców postrzega ich stan jako zły.

W ciągu minionego roku odsetek pozytywnych opinii Polaków spadł o pięć punktów procentowych, ale odsetek pozytywnych opinii Niemców wzrósł aż o 29 punktów procentowych. Ten wzrost to dla Agnieszki Łady największe zaskoczenie tegorocznego badania.

Tłumaczy to częściowo tym, że relacje z Polską są w Niemczech przyćmione tym, co się dzieje wokół brexitu, Stanów Zjednoczonych i tych miejsc, gdzie dzieje się źle.

– Na tym tle Niemcy uważają relacje z Polską za dobre, bo tu nic złego się nie dzieje, nie ma żadnych katastrof – mówi ekspertka.

Podkreśla, że w podziale na regiony najwyższe oceny relacjom wystawiają mieszkańcy województw pomorskiego (78%), opolskiego (74%) i dolnośląskiego (72%), czyli obszarów tradycyjnie najmocniej powiązanych z Niemcami – historycznie i gospodarczo. Jednocześnie jednak mieszkańcy regionu równie mocno związanego z Niemcami – zachodniopomorskiego – w 60% uznają relacje za złe.

Barometr Polska-Niemcy powstał we współpracy Instytutu Spraw Publicznych, Fundacji im. Adenauera i Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.