Berlin walczy z antysemityzmem
17 marca 2018
Dla większości Niemców wschodnioberlińska dzielnica Kreuzberg to symbol wielokulturowego społeczeństwa, gdyż mieszka tu wielu tureckich muzułmanów. Nie sposób więc przeoczyć symboliki odbudowy synagogi.
W dniu, w którym przedstawiciele władz miasta i berlińskiej społeczności żydowskiej wspólnie przedstawiali swoje plany, lokalna gazeta donosiła o wzroście liczby antysemickich zajść w Berlinie w latach 2013-2017 o prawie 100 procent, ze 149 do 288.
Przeciw podziałom
- Myślę, że to konieczne, byśmy wysłali sygnał do społeczności żydowskiej w Berlinie i Niemczech, że są tu mile widziani" - powiedział berliński poseł do Bundestagu Raed Saleh (SPD). - Gdzie, jeśli z Berlina powinien pójść sygnał przeciw podziałom w społeczeństwie? – pyta urodzony w Palestynie Saleh, który jako dziecko przybył do Niemiec. Dziś jest jednym z najważniejszych głosów na rzecz porozumienia międzykulturowego w Berlinie. Zapewnia, że będzie zabiegał o dotacje na ten projekt „w kościołach, synagogach i meczetach".
Zagrożone funkcjonowanie społeczności żydowskiej
- Nasi członkowie potrzebują pewności, że funkcjonowanie żydowskiej społeczności będzie tu możliwe. Obecnie jest ono zagrożone – powiedział przewodniczący Gminy Żydowskiej w Berlinie Gideon Joffe, podkreślając, że taką gwarancją będzie odbudowa synagogi Fraenkelufer.
Z dawnej synagogi, która po dziś dzień jest użytkowana, przetrwało jedynie jedno skrzydło. Główny budynek został zniszczony podczas Nocy Kryształowej w 1938 r. i w ostatnich miesiącach wojny. Synagoga powstała w 1916 r., projektantem był żydowsko-niemiecki architekt Alexander Beer. Służyła gminie żydowskiej liczącej ponad 6000 osób. Beer został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Terezinie, gdzie w 1944 r. został zamordowany.
Przebudowa głównej części synagogi nie ma być w pełni wierną rekonstrukcją dawnego budynku. Jeden z projektów przewiduje abstrakcyjną wersję pierwowzoru w kolorze ostrej bieli, która symbolizowałaby nieobecność żydowskiego życia zgładzonego przez nazistowskie Niemcy.
Meczety częścią krajobrazu
Po wojnie do wschodniego Kreuzbergu - wraz z dzielnicami Neukölln i Wedding – przybywało coraz więcej muzułmanów, głównie Turków, zapraszanych do Niemiec w charakterze gastarbeiterów.
Szacuje się, że muzułmanie to dziś jedna trzecia mieszkańców Kreuzbergu, meczety stały się tu częścią tkanki miejskiej. Tymczasem w całej stolicy Niemiec jest tylko kilkanaście synagog, w tym postałości synagogi Fraenkelufer.
Nowe formy starego konfliktu
Prawicowy antysemityzm jest w Niemczech problemem, ale wzrasta też niechęć islamistów do Żydów. Tendencje te nasilają się w związku z napływem muzułmańskich imigrantów w ciągu ostatnich kilku lat. Głośny stał się między innymi przypadek żydowskiego ucznia, który opuścił swoje gimnazjum z powodu rasistowskich prześladowań.
Aby przeciwdziałać takim sytuacjom, berlińska gmina żydowska buduje pierwszą w powojennych Niemczech szkołę handlową na poziomie gimnazjalnym dla żydowskiej młodzieży. Szkoła będzie zlokalizowana w berlińskiej dzielnicy Mitte.
Gideon przyznaje, że zakładanie szkoły żydowskiej w obawie przed nietolerancją i brakiem akceptacji to "gorzka ironia".
Chase Jefferson /Monika Sieradzka