Czym ma być plan Marshalla dla Ukrainy

Kiedy trzeba zmierzyć się z wielkimi zadaniami, politycy często apelują o plan Marshalla. Tak było z planem Marshalla dla chorej gospodarki w czasie pandemii koronawirusa i z planem Marshalla na rzecz środowiska. Tuż przed czerwcowym szczytem G7 kanclerz Niemiec Olaf Scholz wystąpił na rzecz planu Marshalla dla Ukrainy. W swoim oświadczeniu przygotowanym na ten szczyt Scholz powiedział, że podczas wizyty na Ukrainie przypomniały mu się obrazy zniszczonych niemieckich miast po II wojnie światowej. – I tak jak wtedy rozdarta wojną Europa, tak dziś Ukraina potrzebuje planu Marshalla na rzecz odbudowy – wskazał. To ma być, jak się wyraził, „pokoleniowe zadanie”.

Teraz Olaf Scholz i przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powtórzyli to wszystko raz jeszcze. Na ich zaproszenie w Berlinie spotkali się we wtorek (25.10) międzynarodowi eksperci, by dyskutować o odbudowie Ukrainy po zakończeniu wojny. Na spotkanie przybył także premier Ukrainy Denys Szmyhal. – Chodzi o to, żeby teraz, pośród horroru tej wojny, dać znak nadziei, że sprawy znów potoczą się lepiej – ocenił Scholz w miniony weekend.

Plan odbudowy

Aby pomóc zrujnowanej po II wojnie światowej Europie, ówczesny amerykański sekretarz stanu George C. Marshall zaproponował w czerwcu 1947 roku Europejski Program Odbudowy (European Recovery Program, ERP), znany obecnie pod nazwą planu Marshalla.

Ten plan przewidywał, że USA udzielą Europie kredyty na odbudowę oraz dostarczą towary, surowce i żywność. I tak w latach 1948-1952 do 16 państw europejskich, w tym do Niemiec, Włoch, Francji i Wielkiej Brytanii, napłynęło ponad 12 miliardów dolarów. Niemcy Zachodnie otrzymały około 1,5 miliarda dolarów. Pomoc finansowa nie tylko spowodowała cud gospodarczy w Europie, ale także otworzyła Stanom Zjednoczonym nowe rynki zbytu.

Plan Marshalla miał też aspekt polityczny, gdyż nie wszystkie kraje Europy mogły skorzystać z amerykańskich pieniędzy. Podczas gdy USA chciały ograniczyć wpływy Związku Sowieckiego w Europie Wschodniej, Moskwa obawiała się kontroli Zachodu i bez namysłu zakazała takim krajom jak Węgry, Czechosłowacja i Polska uczestnictwa w programie odbudowy.

W zbiorowej pamięci Niemiec i Europy Plan Marshalla jest powszechnie uznawany za udany pomysł. ERP przyczynił się do wzrostu gospodarki europejskiej i umożliwił zakorzenienie się demokratycznych struktur. Dlatego także dzisiaj plan Marshalla jest przywoływany często jako przykład odbudowy po czasach wojny lub kryzysu.

Jak mógłby wyglądać plan Marshalla dla Ukrainy?

Kanclerzowi domagającemu się planu Marshalla chodzi przede wszystkim o perspektywę długoterminową. Jak powiedział w czerwcowym oświadczeniu w Bundestagu, liczy się on z tym, że wojna na Ukrainie potrwa jeszcze przez jakiś czas. Podobnie jak w wypadku planu Marshalla, Zachód musiałby jego zdaniem przygotować się na długotrwałą odbudowę kraju. – Będziemy potrzebowali jeszcze wielu miliardów euro i dolarów na odbudowę, i to przez lata – stwierdził. Jednocześnie zapewnił, że wraz z połączonymi siłami Europy nadal chce udzielać Ukrainie masowego wsparcia, „finansowego, ekonomicznego, humanitarnego, politycznego i, last but not least, poprzez dostawy broni”.

Bezpośrednio przed konferencją w sprawie odbudowy Ukrainy, z tego kraju płyną słowa, że Niemcy powinny przekazywać 500 milionów dolarów (506 milionów euro) miesięcznie na finansowanie budżetu państwa w czasie wojny. – Każdego miesiąca potrzebujemy od czterech do pięciu miliardów dolarów w naszym budżecie. Uważamy, że Niemcy mogą przejąć około 500 milionów dolarów miesięcznie, zwłaszcza w perspektywie do 2023 roku – powiedział według mediów Aleksander Rodnianski, doradca ekonomiczny prezydenta Wołodymyra Zełenskiego. Ukraina liczy na to, że Unia Europejska będzie przekazywać około dwóch miliardów dolarów miesięcznie.

Prezes Europejskiego Banku Inwestycyjnego Werner Hoyer oczekuje wielomiliardowego pakietu pomocy dla Ukrainy. Potrzebne jest jego zdaniem coś, co „naprawdę będzie skierowane do globalnej publiczności, a nie tylko do podatników z Unii Europejskiej. Inicjatywę na rzeczy odbudowy powinna przejąć Ukraina w koordynacji z Unią Europejską, państwami grup G7 i G20, jak też z międzynarodowymi instytutami i organizacjami finansowymi.

Ten artykuł został pierwotnie opublikowany 25.06.2022 roku i zaktualizowany 25.10.2022 roku