Po trzech latach Irlandia Północna z rządem i parlamentem
13 stycznia 2020
Irlandia Północna funkcjonowała bez rządu i parlamentu od stycznia 2017 roku, kiedy ówczesna administracja upadła ze względu na skandal dotyczący programu wspierania energii odnawialnej.
Zgodnie z postanowieniami porozumienia wielkopiątkowego z 1998 roku, które zakończyło ponad trzydziestoletni konflikt etniczno-polityczny między katolikami i protestantami, przedstawiciele obu grup muszą tworzyć obowiązkową koalicję w krajowym rządzie.
Od 2017 roku obie największe partie – Demokratyczna Partia Unionistów (DUP) i republikańska Sinn Fein – odmawiały jednak dalszej współpracy, co doprowadziło do kryzysu polityczno-konstytucyjnego i zawieszenia instytucji politycznych kraju.
W efekcie szereg decyzji był podejmowany przez urzędników służby cywilnej o ograniczonych kompetencjach, a w niektórych przypadkach – jak legalizacja małżeństw homoseksualnych – przez brytyjski rząd w Londynie.
Porozumienie pozwoli przygotować Irlandię Płn. na brexit
Osiągnięte w weekend porozumienie reguluje szereg kontrowersyjnych kwestii, m.in. wzmacniając status prawny języka irlandzkiego, a także zawiera szereg zobowiązań dotyczących reform sektora publicznego, które będą finansowane za sprawą zwiększonej dotacji z brytyjskiego budżetu.
Pierwszą minister Irlandii Północnej została liderka unionistów Arlene Foster, a jej zastępczynią będzie szefowa Sinn Fein, Michelle O’Neill. Wbrew tytułom, obie pozycje są jednak równorzędne i mają zapewnić balans w działaniu nowej administracji, w której skład wejdą także mniejsze ugrupowania Alliance, SDLP i UUP.
– To, jak Michelle patrzy na ostatnie 40 lat (historii Irlandii Płn.) nie mogłoby się bardziej różnić od mojego spojrzenia i nie jestem pewna, czy kiedykolwiek zgodzimy się w sprawie oceny przeszłości, ale możemy się porozumieć co do tego, że widzieliśmy zbyt wiele cierpienia i nie możemy pozwolić naszemu społeczeństwu, aby pogrążyło się w tym, co za nami i w dalszych podziałach – podkreślała Foster.
Wznowienie funkcjonowania skupiającego 90 deputowanych Zgromadzenia Irlandii Północnej oraz lokalnej administracji było od wielu miesięcy celem brytyjskiego rządu, który liczy na ich wsparcie w potencjalnie trudnym politycznie i gospodarczo momencie wyjścia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej.
Obawy o przyszłość procesu pokojowego po brexicie
W referendum z 2016 roku Irlandia Północna zagłosowała za pozostaniem we Wspólnocie (56 proc. do 44 proc. za jej opuszczeniem), ale jest związana decyzją podjętą w skali całego Zjednoczonego Królestwa.
Zgodnie z planami brytyjskiego rządu, do brexitu powinno dojść z końcem stycznia br., ale większość zmian będzie zauważalna dopiero po upływie okresu przejściowego, który obecnie ma zakończyć się z końcem roku.
Kwestia przyszłego statusu Irlandii Płn. pozostaje jednym z głównych elementów dyskusji o przyszłych relacjach z Unią Europejską. Obie strony chcą doprowadzić do zagwarantowania bezpieczeństwa procesu pokojowego i kontynuacji wymiany handlowej z Republiką Irlandii, ale UE sugerowała, że nie pozwoli w tym celu na naurszenie integralności wspólnego rynku Wspólnoty.
Wśród kluczowych kwestii jest m.in. ustalenie przyszłych kontroli granicznych, które mogą być wymagane po wyjściu Zjednoczonego Królestwa ze wspólnego rynku.
Eksperci obawiali się, że ewentualne zmiany i zakłócenia dla wypracowanego, choć kruchego pokoju i dobrobytu mogłyby doprowadzić do odnowienia napięć z tzw. okresu „Kłopotów” w Irlandii Północnej, w tym m.in. wznowienia działalności grup terrorystycznych, jak Irlandzka Armia Republikańska.
W 2021 roku Irlandia Północna będzie także obchodziła stulecie swojego istnienia.