UE walczy z niżem demograficznym. Receptą imigranci?

Zmiany demograficzne odbijają się boleśnie na wszystkich krajach członkowskich, choć problemy są różne. I tak, Hiszpania boryka się z wymieraniem populacji, Holandia i Irlandia z kryzysem mieszkaniowym wywołanym przez ogromny napływ przyjezdnych, a Chorwacja z wyludnianiem kraju i odpływem talentów (tzw. drenaż mózgów) na Zachód. Dla większości Polaków największym zmartwieniem jest starzenie się społeczeństwa, dla Niemców – migracje. Dzisiaj najstarszym społeczeństwem w Europie są Grecy, a najmniej dzieci rodzi się we Włoszech. Specjalistów na rynku pracy brakuje natomiast w całej Unii Europejskiej. Jako że problemy demograficzne zaczęły już odbijać się nie tylko na społeczeństwie i gospodarce, ale i na konkurencyjności oraz finansach Wspólnoty, Rada, czyli kraje członkowskie, jeszcze w czerwcu skierowały do Komisji Europejskiej prośbę o przygotowanie rozwiązań, które ułatwiłyby UE poradzenie sobie z niżem demograficznym.

Braki na rynku pracy. KE: ratunkiem legalna imigracja

W środę (11.10) Komisja Europejska przedstawiła zestaw rozwiązań dotyczący czterech obszarów działań. Jedna z propozycji zakłada przyciągnięcie do UE legalnej migracji, co miałoby pomóc w rozwiązaniu problemu niedoboru pracowników w UE. Chodzi tu przede wszystkim o ściągnięcie do UE wykwalifikowanych pracowników, bo razem ze starzejącym się społeczeństwem w UE ubywa rąk do pracy. Naukowcy prognozują, że w tym tempie do 2100 r. UE straci 57,5 mln osób w wieku produkcyjnym. Już dzisiaj zresztą braki na unijnym rynku pracy osiągają rekordowe poziomy. Szczególnie wysokie jest zapotrzebowanie na specjalistów, głównie w branży IT oraz zawodach technologicznych; tu na niedobór pracowników narzekają głównie małe i średnie przedsiębiorstwa. Ale braki widać również w sektorze budownictwa, zawodach opiekuńczych - te w obliczu starzejącego się społeczeństwa stały się tym bardziej pożądane - oraz transportu, zwłaszcza jeśli chodzi o kierowców ciężarówek i autokarów. - Jako że pokolenie wyżu demograficznego, czyli osób urodzonych między połową lat 40, a połową lat 60. odchodzi na emeryturę przewiduje się, że niedobory, zarówno w zawodach wymagających wysokich, jak i niskich kwalifikacji znacznie będą tylko rosły – prognozują unijni urzędnicy. Zdaniem KE problem ten rozwiązać może sprowadzenie na unijny rynek pracy większej liczby osób spoza UE.

– Tam, gdzie to konieczne powinniśmy rozwiązać problem niedoborów pracowników za pomocą legalnej migracji. Tylko to pozwoli UE utrzymać wzrost gospodarczy – mówiła w środę podczas konferencji prasowej wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Dubravka Suica. Jak zaznaczyła legalnie przyjechało do UE 3,7 mln osób, nielegalnie - 350 tys. Na pytanie, czy wzrost imigracji nie spowoduje niepokojów społecznych, już dzisiaj przecież UE jest podzielona w sprawie migracji, Suica powiedziała, że dotyczące migracji protesty dotyczą przede wszystkim osób wjeżdżających do UE nielegalnie, a nie legalnej imigracji. – A bez niej zwyczajnie nie uda nam się obsadzić stanowisk pracy – skwitowała.

Mieszkania dla młodych i praca dla seniorów

Pozostałe propozycje KE odnośnie walki z niżem demograficznym zakładają wspieranie ludzi młodych, w tym zapewnienie im dostępu do wysokiej jakościowo edukacji oraz umożliwienie podnoszenia umiejętności, co ułatwiłoby im dostęp do rynku pracy. Ponadto, zdaniem KE, państwa członkowskie powinny zagwarantować młodym wsparcie systemowe np. w postaci dostępu do przystępnych cenowo mieszkań. To dzisiaj jest w wielu państwach niemożliwe, co widać choćby na przykładzie Holandii, i prowadzi do tego, że młodym ciężej jest się usamodzielnić.

Kolejnym filarem jest wspieranie rodzin posiadających dzieci, chodzi tu głownie o ułatwienie rodzicom powrotu do pracy po narodzinach dziecka oraz zapewnienie odpowiednich warunków, takich jak elastyczne godziny pracy, które umożliwiłyby pogodzenie życia zawodowego z rodzinnym. – Chcemy, żeby kobiety nie musiały wybierać pomiędzy macierzyństwem a pracą – mówiła wiceprzewodnicząca Suica. Ostatni pakiet dotyczy wsparcia dla seniorów, którym państwa członkowskie powinny zapewnić dobrobyt, dostęp do usług zdrowotnych, a także w ramach możliwości aktywizować. – To pozwoli starszym osobom zachować kontrolę nad swoim życiem i sprawić, że nadal będą oni mieli swój wkład w gospodarkę i społeczeństwo – przekonuje KE.

Urzędnicy dodają, że kraje powinny wprowadzić także reformy, które umożliwiłyby osobom w wieku emerytalnym na kontynuowanie życia zawodowego, jeśli ci tego chcą. Jak zapowiedziała komisarz Suica, państwa członkowskie nie będą zobligowane to przyjęcia wszystkich rozwiązań, będą mogły z nich wybrać te, które pomogą im zwalczyć najbardziej palące wyzwania demograficzne. KE zaapelowała do państw UE o włączenie wybranych propozycji do rozwiązań i polityk krajowych. – Chcemy pozbyć się wizji Europy jako „starego kontynentu” i zastąpić go mianem „długowiecznego kontynentu” – powiedziała polityk.

Europa się kurczy

Szacuje się, że do 2050 r. udział osób po 65 r.ż. w Europie wyniesie 30 proc. (dzisiaj to 20 proc.), a w 2100 r. aż 60 proc. Naukowcy prognozują, że w najbliższych latach populacja Europejczyków skurczy się jeszcze bardziej, zwłaszcza, że w Europie spada też liczba młodych; ci jeszcze w 2011 r. stanowili 18 proc. społeczeństwa, w 2021 r. już o dwa procent mniej. Także ten trend – zdaniem badaczy – będzie się utrzymywać, zwłaszcza na terenach wiejskich, z których młodzi coraz częściej wyjeżdżają. Według opublikowanego w środę badania Eurobarometru, siedmiu na dziesięciu Europejczyków ma świadomość tego, że problemy demograficzne mogą zaszkodzić unijnej gospodarce. 81 proc. mieszkańców UE uważa, że uporanie się ze zmianami demograficznymi powinno być priorytetem, zarówno UE, jak i krajów członkowskich. 24 października propozycje KE rozpatrzone zostaną przez kraje członkowskie.