Urlop nad Morzem Śródziemym? Pożary odstraszają turystów
2 sierpnia 2023
Na chorwackim wybrzeżu Adriatyku pożary lasów podobnie jak jeżowce w wodzie są nieodłącznym elementem lata. W tym roku były one jak dotąd umiarkowane. Najdotkliwiej ucierpiały Hiszpania, Włochy i Grecja. Obrazy turystów uciekających na Rodos przed ogniem lub niekontrolowanymi pożarami na Sycylii zdominowały europejskie media i wielu zadawało sobie pytanie, czy Morze Śródziemne nadal będzie miejscem wakacji i tęsknoty.
Naukowcy są przekonani, że ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak fale upałów, w przyszłości będą występować coraz częściej w Europie. Według Światowej Organizacji Meteorologicznej region w basenie Morza Śródziemnego nagrzewa się szczególnie szybko. Spragniona wody ziemia i palące słońce stwarzają idealne warunki dla pożarów.
Już w kwietniu 2023 roku odnotowano ekstremalne temperatury w Hiszpanii, a dla Grecji prawdopodobnie fala upałów w lipcu będzie najdłuższa w historii pomiarów. W tym roku w wielu krajach Europy pożary wybuchły dużo wcześniej. Tylko w Grecji w lipcu spłonęło ponad 50 000 hektarów, co odpowiada prawie połowie powierzchni Berlina. Hiszpania osiągnęła ten sam poziom już na początku kwietnia, jak pokazują dane z Europejskiego Systemu Informacji o Pożarach Lasów (EFFIS).
W ciągu całego ubiegłego roku w Unii Europejskiej spłonęło około 800 000 hektarów ziemi, co w przybliżeniu odpowiada powierzchni województwa opolskiego. Straty wyniosły co najmniej 2 miliardy euro, szacował Janez Lenarčič, komisarz UE ds. pomocy humanitarnej i ochrony kryzysowej, w styczniu 2023 roku. Aby zapobiec dalszym tragediom, UE podwoiła w tym roku zdolności do zwalczania pożarów z powietrza.
Pożary a PKB
Utrzymujące się dniami i trudne do opanowania pożary mają nie tylko tragiczne skutki dla fauny i flory, ale również niszczą ludzkie egzystencje i powodują szkody gospodarcze. – Tam, gdzie są pożary, maleje PKB. Dane dotyczące rynku pracy w sektorze turystycznym pokazują, że po pożarach zatrudnionych jest mniej osób – mówi Sarah Meier. Prowadzi ona badania na Uniwersytecie w Birmingham dotyczące ekstremalnych zjawisk pogodowych i ekonomicznych skutków pożarów.
Kraje dotknięte pożarami otrzymują krótkoterminowo pomoc z UE. W Grecji w walce z ogniem uczestniczyło ponad 500 strażaków z innych krajów, a Bruksela wysłała dziewięć dodatkowych samolotów gaśniczych. Wszystko to jest objęte procedurą ochrony cywilnej UE. Dodatkowo, na odbudowę można pozyskać środki z Funduszu Solidarności Unii Europejskiej, jednak wymaga to zatwierdzenia przez Parlament Europejski.
Tym, czym dla Niemiec jest przemysł samochodowy, dla Grecji jest turystyka; biznes związany z wakacjami generuje 20 procent PKB tego kraju. W Hiszpanii generuje 12 procent, a we Włoszech 9 procent.
Według ostatniego raportu agencji ratingowej Moody's, ze względu na upały i pożary lasów destynacje turystyczne w południowej Europie mogą na dłuższą metę stracić na atrakcyjności ze szkodą dla gospodarki. Prognozy oparte na modelach klimatycznych wskazują, że regiony przybrzeżne jako miejsca turystyczne będą pod względem temperatury znacznie tracić na atrakcyjności, podczas gdy kraje bardziej na północ mogą na niej zyskać.
Europa Południowa bezbronna wobec zmian klimatycznych?
Chociaż klimatyczne modele przewidują upały, susze i pożary, „turystyka w basenie Morza Śródziemnego nie załamie się z dnia na dzień” – twierdzi Harald Zeiss, dyrektor Instytutu Badań Turystycznych na Uniwersytecie Harz w wywiadzie dla niemieckiej telewizji ZDF. Podobnie jak Ellie Kennedy z Komisji Europejskich Organizacji Turystycznych, zakłada on, że czasy podróży mogą się zmienić, a turyści będą preferować wakacje nad Morzem Śródziemnym raczej wiosną lub jesienią.
– Pożary lasów i inne ekstremalne zjawiska są postrzegane przez ludzi jako lokalne wydarzenie i nie są przeszkodą, ponieważ człowiek zbyt szybko zapomina – powiedział Petro Beritelli z Centrum Badań nad Turystyką i Transportem Uniwersytetu w St. Gallen w wywiadzie dla DW. Destynacje takie jak Dubaj i Las Vegas pokazują również, że ludzi nie odstrasza podróżowanie do miejsc o ekstremalnych temperaturach.
Innowacyjne podejście w zwalczaniu ognia
Johann Goldammer jest dyrektorem Globalnego Centrum Monitoringu Pożarów (GFMC) we Fryburgu. Aby na dłuższą metę skutecznie ograniczyć pożary, zaleca on innowacyjne podejście do obszarów wiejskich, w tym turystyki. – Ze względu na urbanizację zbyt wiele obszarów pozostaje nieużytkowanych, a jeśli do tego dołączy się zmiany klimatyczne, które wiążą się z okresami suszy i fali upałów, to pożary są nieuniknione – mówi. Jego zdaniem turystyka musi stać się bardziej zrównoważona i najlepiej na dłuższą metę bardziej partycypacyjna. Zamiast masowej turystyki można wprowadzić koncepcje, w których podróżni mogą na przykład pomagać w greckich gajach oliwnych lub w przemyśle winiarskim.
Ekspert po niszczycielskich pożarach na Eubei w 2021 roku przedstawił greckiemu rządowi swój raport, który obejmuje między innymi długoterminową koncepcję zagospodarowania terenów. I co jest szczególnie ważne: prewencję i przygotowanie do pożarów. Według ekologa zamiast skupiać się na aktywnym zwalczaniu, należy skupić się na zapobieganiu pożarom.
Po niszczycielskich pożarach lasów w Portugalii w 2017 roku, zakazano nie tylko nowego sadzenia drzew eukaliptusowych – eukaliptusowe lasy płoną bardzo gwałtownie – ale także skoncentrowano się na zapobieganiu pożarom. Chociaż w zeszłym tygodniu ponad 500 strażaków próbowało opanować płomienie pożaru w pobliżu Lizbony, aktualne dane z EFFIS pokazują, że pożary w Portugalii są bardziej umiarkowane w porównaniu z pożarami w Hiszpanii, we Włoszech i w Grecji. Komisja Europejska w ramach swojej strategii leśnej wspiera edukację ludzi oraz zwiększenie odporności lasów i innych stref roślinnych na ogień.