Đavoli, crkva i egzorcizam

Anelieze Mihel bila je skromna i povučena studentkinja pedagogije iz nemačkog mestašca Klingenberga. Obolela je od epilepsije, ali se njena strogo katolička porodica zbog toga nije obratila lekarima nego crkvi. Naime, roditelji su bili uvereni da je njihovu ćerku zaposeo đavo i da samo crkveni egzorcisti mogu rešiti stvar. Tadašnji biskup iz Wircburga Jozef Štangl odobrio je dvojci sveštenika da isteraju vraga. Bilo je to 1976. Nakon više egzorcističkih seansi, devojka je umrla u 23. godini. Sveštenici i roditelji su potom zbog nepružanja pomoći osuđeni na uslovne kazne.

Prvi naučni rad

Naravno, o tom spektakularnom slučaju puno se pisalo, snimljena su i dva filma, jedan američki (Egzorcizam Emili Rouz, 2005) i jedan nemački (Rekvijem, 2006). I dan danas se na internetu mogu naći snimci na kojima se može navodno čuti kako vrag govori iz Anelize Mihel. A kada je prošle godine izbio požar u pilani njenih roditelja, za mnoge je bilo jasno: sve je to đavolje delo.

Sada se tim slučajem po prvi put pozabavila jedna naučnica, nemačka istoričarka Petra Nej-Helmut. Nakon četiri godine proučavanja dokumentacije u državnim i crkvenim arhivima, proučavanja tadašnjih i kasnijih medijskih zapisa i izjava svedoka, napisala je na tu temu doktorsku disertaciju koja je ovih dana objavljena kao knjiga pod naslovom Slučaj Anelize Mihel: crkva, pravosuđe, mediji.

Njen zaključak: ovaj slučaj se još uvek instrumentalizuje kao argument protiv novina uvedenih Drugim vatikanskim saborom. „Prepričavanje patnji i smrti Anelize Mihel doprinose održavanju verovanja u postojanje posednutosti i opravdavanju aktuelnih egzorcizama koji se sprovode, uprkos narušenom crkvenom imidžu zbog slučaja Anelize Mihel“, kaže naučnica. Ona prenosi da su se spomenuti snimci na kojima vrag navodno govori iz nesretne devojke neko vreme čak razmenjivali po školskim dvorištima u znak upozorenja mladeži, a sve to uz aktivnu podršku krajnje konzervativnog Bratstva svetog Pija.

Crkva uglavnom ćutala

Nej-Helmut je isto tako utvrdila da kritičari Katoličke crkve i liberalni katolici smatraju da Crkva nije učinila dovoljno za rasvetljavanje svoje uloge u tom slučaju. Naime, nakon sudske presude, biskup Štangl nije smeo da obavi završni interni izveštaj.

No nakon smrti Anelize Mihel Nemačka biskupska konferencija je, pod pritiskom javnosti, formirala komisiju sastavljenu od teologa, psihologa i medicinara. Na njihovu preporuku „egzorcizam“ je 1999. godine preimenovan u „liturgiju za oslobođenje od zla“, za koju su na 90 stranica određena nova pravila. Ta su pravila zamenila ona iz godine 1614. Konzervativni krugovi sve do danas odbijaju tu reformu.

Da se situacija ipak polako menja, pokazuje činjenica da je istoričarka Nej-Helmut dobila pristup crkvenim dokumentima koji su do sada bili obavijeni velom tajne.

Autorka: Andrea Jung-Grim / dpa
Odg. urednik: Nemanja Rujević