زنان، جنبش مردانه دانشجویی را تغییر داده‌اند

مهدیه گلرو متولد سال ۱۳۶۴ است. او فعالیت‌های دانشجویی‌اش را از اولین سال ورود به دانشگاه ۱۳۸۲ با عضویت در انجمن اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی آغاز کرد. سال ۱۳۸۶ دانشجوی ترم آخر رشته اقتصاد این دانشگاه بود که با حکم صدرالدین شریعتی رئیس این دانشگاه از ادامه تحصیل محروم شد.

در همان زمان وی همراه چند تن دیگر از دانشجویان محروم از تحصیل از جمله مجید دری، ضیا نبوی و آرمین لطفی، شورای دفاع از حق تحصیل را پایه گذاری کردند.

خانم گلرو نایب دبیر سابق انجمن اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی و در زمان انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ عضو ستاد انتخاباتی مهدی کروبی بود.

مهدیه گلرو پس از اعتراضات مردمی به نتایج انتخابات سال ۸۸ در آذرماه همان سال بازداشت شد و در فروردین ۸۹ به اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام و تجمع و تبانی به قصد بر هم زدن امنیت ملی از سوی دادگاه انقلاب تهران به دو سال و چهار ماه حبس تعزیری محکوم شد.

این فعال دانشجویی به دلیل پیامی که به مناسبت ۱۶ آذر روز دانشجو در سال ۱۳۸۹ از داخل زندان منتشر کرد، به شش ماه حبس دیگر محکوم شد.

مهدیه گلرو ۳۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۱ پس از گذراندن ۳۰ ماه حبس از زندان آزاد شد. بعد از ریاست جمهوری حسن روحانی و عزل رئیس دانشگاه علامه و نیز وعده‌های وزیر علوم برای باز گرداندن دانشجویان محروم از تحصیل، خانم گلرو تلاش‌هایش را برای گذراندن چند واحد تحصیلی باقیمانده تا دریافت مدرک لیسانس از سر گرفته ولی هنوز به او اجازه بازگشت به دانشگاه داده نشده است.

با مهدیه گلرو درباره نقش و نوع فعالیت زنان در جنبش دانشجویی سالهای اخیر گفت و گو کرده ایم. او در ابتدا می‌گوید:«با نگاهی تاريخی و گذرا اين امر مشهود است كه قاطبه فعالين سياسی ما اعم از دانشجویی و.. را مردها تشكيل داده‌اند و در طی تمامی سال‌های فعالیت این جنبش‌ها هميشه جنبش‌های مدنی در ايران مردانه بوده‌اند». مهدیه گلرو علت این امر را البته نوع خاص تربیت و شرایط کودکانی میداند که بعدا به کنشگر تبدیل می‌شوند.

وی اضافه می‌کند: «اما اين روند به آرامی در طی دو دهه اخير به اجبار و با فشار زنان برای ورود به عرصه‌های اجتماعی تن به تغيير داده و همانطور كه در تجمعات سال ۸۸ و دستگيری‌های بعد از آن مشهود و مشخص است زنان تلاش مي‌كنند سهم خود را از فعالیت درعرصه اجتماعی گرفته و در تلاش برای تغيير مشارکت کنند».

خانم گلرو جنبش دانشجویی را نیز بی‌تاثیر از این تغییر نمی‌داند و به خاطره‌اش از زمانی اشاره می‌کند که قرار بوده به عنوان دبیر انجمن اسلامی دانشگاه علامه انتخاب شود. همه اعضا معتقد بوده‌اند که او بهترین گزینه برای این پست است اما در عین حال اعتقاد داشته‌اند که "چانه زنی با مردها" و نیز خطر بازداشت دبیر انجمن برای یک زن سخت است.

حمله آنقدر سنگین بود که زن بودنمان را فراموش کردیم

در دو دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، میزان هجوم به دانشگاه‌ها و فعالین دانشجویی اگر نگوییم بی‌سابقه، کم‌سابقه بود. در این دوران علاوه بر بازداشت و زندانی کردن فعالان دانشجویی، اخراج و تعلیق از تحصیل و جلوگیری از ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر از دیگر فشارهای وارده بر فعالان دانشجویی بود.

مهدیه گلرو می‌گوید در چنین فضایی، مجال زیادی برای طرح خواسته‌های جنسیتی از سوی فعالان دانشجویی باقی نمی‌ماند: «به عنوان مثال من و ساير دوستانم در دانشگاه علامه در ابتدا گروهی را تشكيل داديم با عنوان كميته دختران علامه كه در همه دانشكده‌ها بود اما پس از آغاز به كار دولت نهم و تغيير استراتژی دانشگاه‌ها و آغاز هجمه عظيم فشارها اين كميته الويت خود را از دست داد و مسائل ديگر در اولويت بالاتری قرار گرفت».

او معتقد است که مطالبات صنفی، مطالبات مردانه‌ای نیستند كه توجه به آنها نشان از بی‌توجهی به مسائل جنسیتی باشد. خانم گلرو می‌گوید فشارها و محدوديت‌ها به حدی رسيد كه فعالان دانشجویی را وادار كرد جدای از جنسيت به شان انسانی خود به عنوان دانشجو نگاه ويژه داشته باشند.

به عنوان مثال، مهدیه گلرو به بحث تفکیک جنسیتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «بحث تفكيك جنسيتی آنقدر بحث مهم وقابل تاملی بود كه وقتی مطرح شد همه كنشگران اجتماعی را درگير و همه را وادار به عكس العمل کرد. خاطرم هست كه حتی گروه‌های سياسی نيز عكس العمل نشان دادند و بيانيه صادر كردند. خوب طبيعی است كه نه تنها دختران دانشجو و فعالان جنبش زنان بلكه دانشجويان پسر هم دوشادوش ما با اين تبعيض مخالف بودند».

خانم گلرو معتقد است در فعالیت‌های برابری خواهانه جنسیتی، اصولا جنسیت نقش مهمی بازی نمی‌کند. او به زنانی اشاره می‌کند که درکی از حقوق خود ندارند و تبعیض‌های رایج را منطقی هم میدانند، مثل نمایندگان زن کنونی مجلس.

در مقابل از مردانی نام می‌برد که پا به پای زنان برای برابری جنسیتی تلاش می‌کنند. خانم گلرو میگوید: «به نظر من با درک حدی از شرايط از سوی يك كنشگر اجتماعی، بحث جنسيت به مبحثی سخيف بدل شده و تلاش برای برابری، دغدغه ای فارغ از جنسيت برای زنان و مردان شده است. لازم به ذكر است كه جنبش دانشجويی هميشه بازوی جوان همه جنبش‌های مدنی بوده، دانشجويان فعال جذب همه گروه‌ها و احزاب و جنبش‌های اجتماعی می‌شوند و با این توجیه که بحث زنان وظيفه جنبش زنان و حقوق كارگران وظیفه سنديكاهاست از خود سلب مسئولیت نكرده و نمی‌كنند».

مهدیه گلرو به عنوان نمونه از زنانی نام می‌برد که به عنوان مهره پیوند جنبش دانشجویی با جنبش زنان شناخته شده‌اند؛ مثل بهاره هدایت و شبنم مددزاده. به عقیده خانم گلرو این زنان با پایداری در زندان و بازجویی، اصل از پیش تعریف‌شده "ناتوانی زنان" را نقض کردند و در حین مبارزه برای خواست‌های دانشجویی، برابری‌خواهی را نیز ترویج کردند.

شورای دفاع از حق تحصیل؛ شورایی برای همه

مهدیه گلرو در سال ۱۳۸۶ بعد از محرومیت از ادامه تحصیلش در حالی که تنها چند واحد دانشگاهی تا پایان دوره لیسانس داشت، به همراه دانشجویان دیگری که همین مشکل را داشتند شورای دفاع از حق تحصیل را تاسیس کردند.

این شورا آنگونه که خانم گلرو می‌گوید کاری به چرایی محرومیت از تحصیل دانشجویان نداشت و حتی به دخترانی که به خاطر حجاب، حکم ممنوعیت از تحصیل گرفته بودند هم مشاوره می‌داده است.

خانم گلرو می‌گوید: «استراتژی ما در شورا بر اساس يك جمله بود: هر دانشجویی كه به هر دليل يك روز از دانشگاه اخراج شده و ممنوع الورود شود بالقوه عضو شوراست و در صورت تمايل ميتواند اين پتانسيل را بالفعل كند. اما از میان دخترانی که به دلیل حجاب حکم ممنوع الورودی گرفته بودند، ما فقط تعداد انگشت شماری مراجعه داشتيم چون معمولا اين قبيل بچه‌ها با پا درميانی بعضی اساتيد و يا تعهد به شكل ساده‌تری به دانشگاه بازمی‌گشتند و خيلی هم مايل به ورود به جمع ما نبودند چرا که ما معمولا دانشجويانی بوديم كه مدت زیادی بود اجازه ورود به دانشگاه را نداشتیم. اين دوستان و حتی بعضی از دوستان ديگر كه در تجمعات دانشجویی به حراست يا كميته انظباطی احضار می‌شدند، با پيگيری‌های شخصی سعی در حل مسئله داشتند و به ما مراجعه نمی‌كردند».

مهدیه گلرو از سال ۸۲ با ورودش به دانشگاه فعالیت‌های دانشجویی‌اش را آغاز کرد. او می‌گوید در تمامی این سالها هیچگاه به خاطر جنسیتش در فضای کنشگری مورد تبعیض قرار نگرفته است. خانم گلرو معتقد است فعالان زن دانشجویی با تلاش خود فضای مردانه این جنبش را تغییر داده‌اند و این تغییر روز به روز نیز بیشتر خواهد شد.