Што се случува во кинескиот државен врв?

Кој лета високо, ниско паѓа. Во март годинава, двајцата положија заклетва како нови членови на Државниот совет, највисокиот извршен орган во Народна Република - на црвениот тепих во Големата сала на народот (зградата на Државниот народен конгрес): Чин Ганг и Ли Шангфу стоеја (речиси) еден до друг. На самиот врв на кинеската влада, благодарение на покровителството на шефот на државата и партијата - Ши Џинпинг. Затоа што тој одлучува кој ќе се искачи толку високо во хиерархијата на моќта.

Но, како што вели старата поговорка, тој што лета високо паѓа ниско. Во случајот со Чин и Ли, тоа се случи по само неколку месеци.

25 јуни: Кинеската државна телевизија CCTV го емитуваше последното јавно појавување на тогашниот кинески шеф на дипломатијата, Чин . Околу еден месец подоцна, тој беше заменет на позицијата од неговиот претходник Ванг Ји. Чин сè уште не се појавува во јавноста.

29 август: Ли го одржа својот последен говор како шеф на одбраната на форумот за соработка меѓу Кина и Африка. По тој настап и тој исчезна од очите на јавноста.

Отповикување на министрите 

Минатата недела на седницата на Постојаниот комитет на Националниот конгрес стигна официјална потврда дека двајца (поранешни) министри се отповикани од извршната власт. Но, тоа не беше сè: на истата седница беше „благословена“ уште една ротација - сменети се уште двајца министри, шефот на секторот за финансии и неговиот колега задолжен за наука и технологија.

„Тоа е постапка без преседан“, вели Бјорн Алперман. Професорот од Универзитетот во Вирцбург со години го истражува политичкиот систем во Кина и ги набљудува сите потези кои се прават во самиот врв на Комунистичката партија : „Сè уште не можеме да кажеме дали тоа е се или дали може да има дополнителни смени на министри“.

Како прво, мистериозна е аферата околу исчезнувањето на министрите за надворешни работи и одбрана, но има и многу прашања кои се наметнуваат поради начинот на кој државниот и партискиот лидер Кси се претставува пред надворешниот свет. „Тоа не беа неважни личности, туку клучни луѓе кои го поддржуваа Ши Џинпинг, на чело на најважните ресори, луѓе кои всушност ги презедоа своите должности само во јануари или март“, вели Алперман. 

Знак на слабост? Демонстрација на моќ? 

Ситуацијата би можела да се толкува на два различни начини, додава овој експерт: „Од една страна, како демонстрација на моќ, како знак дека никој не може да го спречи на неговиот пат, дури ни неговите најблиски соработници. Но, од друга страна, тоа може да се протолкува и како знак на слабост, како знак дека неговата кадровска стратегија е неуспешна“.

Нил Томас од политичкиот институт Asia Society во Вашингтон има сличен став за развојот на ситуацијата во Пекинг, но додава дека на сето тоа не треба да му се обрнува премногу внимание. За моменталната ситуација вели дека е непријатна за Ји, но и напоменува дека тоа не е ништо што сериозно може да ја загрози неговата позиција на моќ.

„Тој делуваше и на другите актери во власта им покажа дека лојалноста му е многу важна, односно дека е подготвен да ги казнува луѓето, дури и оние што самиот ги избрал“, вели Томас. „Тоа исто така им сугерира на другите луѓе дека е многу важно да се биде во негова милост , бидејќи во спротивно може да очекуваат проблеми“. Според Томас, ова може да му помогне на Ши да ги дисциплинира и другите актери. 

Каде се Ли и Чин? 

Во Кина е порано се случувало луѓе од јавниот живот едноставно да исчезнат некое време. И тогаш често би се случило да бидат обвинети за корупција. Постојат многу шпекулации за моменталната локација на Чин и Ли.

Што се однесува до Чин, има се повеќе индиции, меѓу другото, врз основа на она што се пишува во американските медиуми дека тој имал вонбрачна врска додека бил амбасадор во САД, од која има и дете. Како што пишува Wall Street Journal, наводно веќе е покрената внатрепартиска истрага за степенот до кој аферата може да ја загрози националната безбедност на Кина.

Дали станува збор за корупција? 

Во Ли, причината за исчезнувањето е наводно корупција. Нил Томас за тоа вели: „Се верува дека Ли Шангфу бил вмешан во голем корупциски скандал поврзан со набавка на атомски ракети од Народноослободителната армија. Тоа, ако е вистина, секако би го разлутило Ши, бидејќи тој навистина се обиде да ја намали корупцијата во редовите на војската и се фокусираше на подобрување на нуклеарните капацитети на Кина со цел заплашување“.

Тогаш што се случува во самиот врв на Комунистичката партија во Пекинг? Тешко е да се разбере за сите набљудувачи однадвор. Во последниве години, шефот на партијата и државата Ши ја концентрираше моќта и ја зацврсти својата позиција, Кина со текот на времето стана еден вид „црна кутија". Кси ја прошири својата контрола, тој е најмоќниот шеф на државата и партијата во Кина уште од времето на основачот на Народна Република Кина, Мао Це Тунг.

Исто така, не е јасно што ќе се случи со Чин и Ли? „Веројатно нема да слушнеме ништо за нив првите неколку месеци, а потоа еден ден ќе биде објавено дека се исклучени од Комунистичката партија и предадени на судските власти за понатамошна кривична обработка“, вели експертот Бјорн Алперман.