Pokojowa Nagroda Nobla dla Alesia Bialackiego
7 października 2022
Jak poinformował w piątek 7 października norweski Komitet Noblowski w Oslo, tegoroczne pokojowe wyróżnienie przyznał Alesiowi Bialackiemu oraz rosyjskiemu stowarzyszeniu Memoriał i Centrum Wolności Obywatelskich z Ukrainy.
Laureci „wykonali wybitną pracę przy dokumentowaniu zbrodni wojennych, łamania praw człowieka i nadużyć władzy”- uzasadniła przewodnicząca Komitetu Noblowskiego Berit Reiss-Andersen. „Wspólnie pokazują znaczenie społeczeństwa obywatelskiego dla pokoju i demokracji”. Jak zaznaczyła: „Zawsze dajemy nagrodę za coś i komuś – nie przeciwko komuś”.
Trzej laureaci
W 1996 roku Aleś Bialacki założył w Mińsku Centrum Praw Człowieka „Wiasna”. Aktywista przebywa obecnie w więzieniu na Białorusi pod zarzutem oszustw podatkowych. Reiss-Andersen wezwała autorytarne władze tego kraju do uwolnienia Bialackiego. – Mamy szczerą nadzieję, że tak się stanie i że będzie mógł przyjechać do Oslo, aby odebrać swoje wyróżnienie – powiedziała Reiss-Andersen.
Organizacja praw człowieka Memoriał International została założona w 1989 r. w Moskwie przez laureata Nagrody Pokojowej Nobla Adrieja Sacharowa. Zrzesza ona około 80 organizacji regionalnych także poza granicami Rosji. W 2021 r. Kreml rozwiązał rosyjskie instytucje, podając za powód finansowanie przez zagranicznych donatorów. Memoriał jest nazywany przez inne zagraniczne organizacje praw człowieka „moralnym kręgosłupem rosyjskiego społeczeństwa obywatelskiego".
Organizacja pozarządowa Centrum Wolności Obywatelskich (CCL) została założona w 2007 r. i ma swoją siedzbę w Kijowie. Według własnych zapewień organizacji prowadzi ona kampanię na rzecz demokracji, solidarności i praw człowieka. Ponadto od czasu inwazji rosyjskiej grupa angażuje się w skuteczne ściganie zbrodni wojennych w Ukrainie.
Do Pokojowej Nagrody Nobla w tym roku nominowano łącznie 251 kandydatów i 92 organizacje. Nazwiska nominowanych są tradycyjnie utrzymywane w tajemnicy przez 50 lat.
W cieniu rosyjskiej agresji
W tym roku Nagroda Nobla została przysłonięta przez rosyjską wojnę napastniczą w Ukrainę. Wielu spodziewało się, że nagrodę otrzyma Ukraina. Ostatnio w agencjach bukmacherskich za głównego pretendenta do nagrody uchodził prezydent Wołodymyr Zełenski. Nominacje do nagrody można jednak zgłaszać wyłącznie do 31 stycznia, a inwazja rosyjska na Ukrainę rozpoczęła się 24 lutego.
W 2021 roku laureatami nagrody zostali: Dimitrij Muratow, redaktor naczelny krytycznego wobec Krema dziennika „Nowaja Gazieta” oraz filipińska dziennikarka Maria Ressa.
Zaledwie miesiąc temu na wniosek Roskomandzoru- rosyjskiego państwowego regulatora ds. mediów sąd rejonowy w Moskwie pozbawił gazetę licencji.
Na początku tego tygodnia ogłoszono już zwycięzców Nagrody Nobla w kategoriach: medycyna, fizyka, chemia i literatura. W najbliższy poniedziałek zostanie przyznana Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii. Jest to jedyna nagroda, która nie powstała z woli wynalazcy dynamitu i fundatora nagrody Alfreda Nobla (1833-1896).
Również i w tym roku Nagrody Nobla zostały dotowane kwotą dziesięciu milionów koron szwedzkich na każdą kategorię. Tradycyjnie są one przyznawane 10 grudnia, w rocznicę śmierci fundatora nagród. Pokojowa Nagroda Nobla to jedyne wyróżnienie, które nie jest przyznawane w Sztokholmie, ale w Oslo.
(AFP/DPA/jar)